سجاد معین نژاد - دانشگاه گیلان، دانشکده علوم پایه، گروه زیست شناسی، رشت، ایران
اکرم سادات نعیمی - دانشگاه گیلان، دانشکده علوم پایه، گروه زیست شناسی، رشت، ایران، دانشگاه گیلان، پژوهشکده حوضه آبی دریای خزر، گروه پژوهشی علوم دریایی، رشت، ایران
فاطمه نظرحقیقی - باشگاه پژوهشگران جوان، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد رشت، رشت، ایران
احسان نصر - شیلات اردبیل، اردبیل، ایران

تولید و استفاده از نانو مواد مهندسی شده در صنایع مختلف بخصوص صنایع حوزه دریای خزر و نفوذ آن از طریق فاضلاب های صنعتی به محیط های آبی باعث ایجاد نگرانی هایی برای سلامت انسان و موجودات آبزی شده است. هدف این مطالعه، بررسی میزان سمیت و ارزیابی اثرات نانوذره اکسید مس (CuO NPs) بر شاخص های خونی و آنزیم های بچه فیل ماهی دریای خزر به عنوان یک گونه ارزشمند می باشد. بچه فیل ماهی با میانگین وزن gr 5 ± 40 پس از تعیین غلظت کشنده، در رویارویی با 20 درصد ازLC50-96h نانوذره اکسید مس، به مدت 14 روز در سه تکرار به همراه تیمار شاهد قرار گرفتند. از بچه فیل ماهیان پس از 24، 48، 72، 96 ساعت و هفت و 14 روز خون گیری شد. سپس فاکتورهای خونی، پروتئین کل، گلوکز، کورتیزول و آنزیم های پلاسما مورد بررسی قرار گرفتند. تحت تاثیر نانوذره ی اکسید مس در مقایسه با شاهد تعداد گلبول های قرمز، هموگلوبین، هماتوکریت و لنفوسیت بطور معنی داری کاهش و تعداد کل گلبول های سفید و نوتروفیل افزایش یافت (05/0> P). آنالیز فعالیت آنزیم های متابولیک، نشان گر افزایش معنی دار آنزیم های آلانین آمینوترانسفراز (ALT)، آلکالین فسفاتاز (ALP)، لاکتات دهیدروژناز (LDH) و آسپارتات ترانس آمیناز (AST) بود. گلوکز و پرتئین تام در اکثر تیمارها و کورتیزول پس از 14 روز، نسبت به شاهد به طور معنی داری افزایش یافتند (05/0> P). با توجه به ایجاد تغییرات معنی دار در بیش تر پارامترهای مورد سنجش، می توان نتیجه گرفت که نانوذره ی اکسید مس در غلظت به کار برده شده، اثرات منفی بر سلامت بچه فیل ماهی دریای خزر دارد.

فیل ماهی, کورتیزول, آنزیم های پلاسما, غلظت تحت کشنده, فاکتورهای خونی