محمد جواد آگاه - استادیار پژوهشی بخش تحقیقات علوم دامی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان فارس، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، شیراز، ایران
حسن نصیری مقدم - استاد گروه آموزشی علوم دامی دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد.
احمدرضا راجی - دانشیار گروه آموزشی علوم پایه دانشکده دامپزشکی، دانشگاه فردوسی مشهد
حسن صالح - استادیار گروه علوم دامی مجتمع آموزش عالی سراوان

این پژوهش به منظور بررسی اثرات هم کوشی عصاره برگ زیتون و روغن کنجد به عنوان منابع آنتی اکسیدان طبیعی در جیره بر بافت شناسی ژژونوم، برخی فراسنجه های خونی و پاسخ های ایمونولوژیک جوجه های گوشتی در شرایط تنش گرمایی دوره ای انجام شد. تعداد 300 قطعه جوجه نر یک روزه سویه راس 308 در شش تیمار با پنج تکرار و 10 قطعه جوجه در هر تکرار توزیع شدند. آزمایش به صورت فاکتوریل 2×3 در قالب طرح کاملا تصادفی با سه غلظت عصاره برگ زیتون (صفر، 200 و 400 میلی گرم در کیلوگرم) و دو نوع روغن گیاهی (روغن خام ذرت و کنجد) انجام شد. تنش گرمایی (1±33 درجه سانتی گراد) به مدت هشت ساعت از سن 29 تا 42 روزگی اعمال شد. جوجه های تغذیه شده با جیره های حاوی روغن خام ذرت و عصاره برگ زیتون تا سطح 200 میلی گرم در کیلوگرم جیره، بلندترین طول پرزهای ناحیه ژژونوم (1699 میکرومتر) و بیشترین واکنش ازدیاد حساسیت پوستی را داشتند (05/0> P). کاربرد عصاره برگ زیتون در جیره غلظت کلسترول، تری گلیسرید و اسید اوریک سرم خون را کاهش و فعالیت آنزیم ALP سرم را به طور معنی داری افزایش داد (05/0> P). نتیجه نهایی این که کاربرد عصاره برگ زیتون تا غلظت 200 میلی گرم در جیره ممکن است با افزودن ترکیبات آنتی اکسیدانی با منشاء گیاهی منجر به افزایش طول پرز، تعادل فراسنجه های خونی، تقویت سیستم ایمنی پرنده و در نتیجه کاهش اثرات منفی تنش گرمایی در جوجه های گوشتی شود.

عصاره برگ زیتون, روغن کنجد, بافت شناسی ژژونوم, فراسنجه های خونی, تنش گرمایی