جلیل پورحاجی موتاب - استادیار دانشکده دامپزشکی، واحد گرمسار، دانشگاه آزاد اسلامی، گرمسار، ایران.
عباس علائی نوین - استادیار دانشکده دامپزشکی، واحد گرمسار، دانشگاه آزاد اسلامی، گرمسار، ایران
محسن شیخ علیا لواسانی - دانش آموخته دکتری دامپزشکی دانشگاه آزاد اسلامی، گرمسار، ایران.
سید رشید هاشمی - عضو گروه پژوهشی سلول های بنیادی و پزشکی بازساختی، جهاد دانشگاهی، خراسان رضوی، مشهد، ایران.

مرغان مروارید از رده پرندگان قرقاول هستند. از آنجایی که تفاوت های آناتومیکی و بافت شناسی دردستگاه تولیدمثل جنس نر پرندگان گزارش شده است و نیز بدلیل اینکه بر روی دستگاه تولیدمثلی جنس نر مرغ مروارید تاکنون مطالعه آناتومیکی و بافت شناسی همزمان در دوره جنسی و غیر جنسی صورت نگرفته بود، این مطالعه انجام شد. برای این پژوهش 10 عدد مرغ مروارید بالغ نر تهیه شد و دستگاه تولید مثلی آنها مورد مطالعه آناتومیکی قرار گرفت. سپس نمونه بافتی تهیه و با روش هماتوکسیلین- ائوزین رنگ آمیزی شدند. نتایج آناتومیکی و بافت شناسی بطور کلی مشابه سایر پرندگان بود. ویژگی آناتومیکی قابل ذکر این بود که بیضه چپ بزرگتر از سمت راست بوده و در دوره جنسی تقریبا دوبرابر دوره غیر جنسی دیده شد. اپیدیدیم در سطح میانی پشتی بیضه به شکل دیسک بیضوی و فاقد سر، تنه و دم مشاهده شد. دفران نیز به شکل مجرای زیگزاگ دیده شد. در مطالعه بافت شناسی دیواره ی میان بیضه وجود نداشت. لوله های مستقیم در ادامه لوله های منی ساز بوده و به شبکه بیضه ای متصل می شدند و بافت پوششی آن از نوع مکعبی ساده و یا سنگفرشی ساده بود. سلول های سرتولی با هسته درشت و یوکروماتین تا عمق اپیتلیوم امتداد داشتند و سلول های بینابینی یا لیدیگ کروی تا چند وجهی شکل، فضای بینابینی میان لوله های منی ساز را پر می کردند. اپیتلیوم دفران مشابه بافت پوششی اپیدیدیم بود ولی غدد داخل اپیتلیومی در آن وجود نداشت.

آناتومی, بافت شناسی, دستگاه تولیدمثلی نر, مرغ مروارید