منصوره کلهر - دکتری روانشناسی تربیتی، آکادمی پداگوژی تاجیکستان، فدراسیون روسیه
گلنار مهران - دانشیار علوم تربیتی دانشگاه الزهرا (س)

پرورش تفکر و استدلال یکی از هدف های تعلیم و تربیت است. دستیابی به این هدف مستلزم فراهم کردن شرایط و به کارگیری راهبردها و روش­های آموزشی موثر بر تفکر انتقادی است. این پژوهش تاثیر ساخت گروهی نقشه مفهومی بر مهارت های تفکر انتقادی دانش آموزان را بررسی می کند. به این منظور از یک طرح نیمه آزمایشی پیش آزمون- پس آزمون با گروه کنترل استفاده شد. 50 دانش آموز دختر پایه سوم دبیرستان شهر کرج به روش نمونه گیری هدفمند انتخاب شدند و به صورت تصادفی در گروه آزمایش و کنترل قرار گرفتند. گروه آزمایش با استفاده از استراتژی نقشه مفهومی آموزش دیدند و به ترسیم نقشه مفهومی متون کتاب زبان انگلیسی 3 پرداختند و گروه کنترل به شیوه مرسوم خواندن متن و ترجمه آن آموزش دیدند. ابزار اندازه گیری آزمون تفکر انتقادی کالیفرنیا فرم (ب) بود که مهارت های تفکر انتقادی دانش آموزان را قبل و بعد از مداخله مورد سنجش قرارداد. داده ها با استفاده از آزمون تحلیل کوواریانس (ANCOVA) تحلیل شدند. یافته ها تفاوت معناداری بین نمرات تفکر انتقادی دانش آموزان گروه آزمایش و کنترل را نشان داد که بیانگر تاثیر مثبت استراتژی آموزشی نقشه مفهومی بر توسعه مهارت های تفکر انتقادی دانش آموزان است.

نقشه مفهومی, تفکر انتقادی, استراتژی آموزش, مهارت خواندن و درک مطلب