شادمان ویسی - دکتری آبیاری و زهکشی ، دانشگاه شهید چمران اهواز.
عبدعلی ناصری - استاد گروه آبیاری و زهکشی، دانشکده مهندسی علوم آب، دانشگاه شهید چمران اهواز
سعید حمزه - استادیار گروه سنجش از دور، دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران.

     از عوامل مهمی که باعث کاهش عملکرد گیاه نیشکر می­شود می­توان به تنش­ آبی کوتاه مدت وارده به آن در بازه دو آبیاری متوالی اشاره کرد. بنابراین مطالعه و پایش عواملی تعیین­کننده وضعیت آبی گیاه نیشکر (دمای پوشش گیاهی، رطوبت خاک، رطوبت گیاه) در زمین­های تحت کشت این گیاه به­منظور برنامه­ریزی صحیح آبیاری و تعیین زمان و میزان مناسب مصرف آب امری ضروری است. این تحقیق در سال زراعی 93-94 در اراضی کشت و صنعت نیشکر سلمان فارسی در ماه­های خرداد الی شهریور بر روی واریته CP69-1062 در سنین مختلف (کشت، بازرویی اول، دوم و سوم) انجام شد. به­منظور محاسبه شاخص تنش آبی (CWSI) به روش ایدسو با استفاده از دماسنج مادون قرمز دمای سطح سایه انداز گیاه در سه جهت اندازه­گیری شد. در گام بعدی تحقیق  درصد رطوبت غلاف برگ در همان نقاط برداشت دمای سطح سایه­انداز گیاه، اندازه­گیری و هم­بستگی آن با شاخص تنش مورد بررسی قرار گرفت. رابطه رگرسیونی بین شاخص تنش آبی و رطوبت غلاف برگ در روزهای مشخص از دوره رشد (خرداد تا شهریور ماه) و همچنین برای کل دوره رشد به­دست آمد. هر بار هشت مزرعه از یک سن مورد پایش قرار گرفت، به­طوریکه هر مزرعه دو بار پایش شد(جمعا 32 مزرعه). با یک دور از برداشت­ها در سنین مختلف اقدام به واسنجی رابطه تنش و رطوبت غلاف برگ و در دور دوم برداشت­ها نسبت به صحت­سنجی آن اقدام شد. نتایج نشان داد تنش مشاهداتی و تنش واسنجی شده، حداقل مجذور مربعات خطای آن 15/0 است و  تنها عامل متغیر که دوره رشد بود، در مقادیر هم­بستگی بین داده های مشاهداتی و محاسباتی تاثیر­گذار نبوده است. با افزایش سن گیاه هم­بستگی بین شاخص تنش و رطوبت غلاف برگ کاهش یافت.  در این تحقیق معادله خط مبنای پایین در روزهای مشخصی از فصل رشد به­دست آمد. از آن جایی که روند تغییرات در تمام فصل رشد برای تمام سنین یکسان بود، معادله کلی خط مبنای پایین تنش گیاه نیشکر  با ضریب هم­بستگی 87 درصد محاسبه شد. همچنین معادله خط مبنای بالا که به­صورت یک خط افقی است در بازه 3 تا 4 درجه سانتی­گراد در نوسان بود. نتایج نشان داد که مقدار بهینه شاخص تنش آبی برای شروع آبیاری این گیاه به منظور ارائه برنامه آبیاری واحد در تمام سنین مقدار 5/0 است، چرا که در این مقدار تنش­ و بالاتر از آن، رطوبت غلاف برگ از حد مجاز رطوبت غلاف برگ تعریف شده برای نیشکر که گیاه به آن تنش آبی وارد نشود، نزول پیدا می­کند.

تنش آبی, کشت و صنعت سلمان فارسی, دماسنج مادون قرمز, رطوبت غلاف برگ, نیشکر