فاطمه منصورپور - رشت، دانشگاه گیلان، دانشکده کشاورزی، گروه زراعت و اصلاح نباتات
سید محمدرضا احتشامی - دانشیار دانشگاه رشت
المیرا محمدوند - رشت، دانشگاه گیلان، دانشکده کشاورزی، گروه زراعت و اصلاح نباتات
حمید درستی - موسسه تحقیقات برنج کشور

به منظور ارزیابی و شناسایی ارقام مقاوم به جوانه زنی قبل از برداشت، 20 رقم برنج شامل 16 رقم بومی و چهار رقم اصلاح شده در آزمایشی به صورت طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در بهار سال 1393 در مزرعه شخصی واقع در روستای لله وجه سر در بخش بندرکیاشهر استان گیلان کشت شدند. صفات تاریخ خوشه دهی، تاریخ گلدهی و مرحله رشدی زادکس 92 در مزرعه یادداشت برداری شد. خوشه ها در مرحله زادکس 92 برداشت و رطوبت بذر بلافاصله پس از برداشت اندازه گیری شد. ارزیابی جوانه زنی روی خوشه توسط دو روش غربال شامل نمره جوانه زنی (Sprouting Score) و شاخص جوانه زنی (Sprouting Index) تحت شرایط آزمایشگاهی انجام شد. سپس صفات مرتبط با آن از قبیل خواب بذر، طول دوره پس رسی و فعالیت آنزیم آلفا آمیلاز و میزان پروتئین جنین در شرایط آزمایشگاهی مورد مطالعه قرار گرفت. در هر دو روش ارقام با سطوح بالای خواب بذر نسبت به جوانه زنی روی خوشه مقاومت بالایی نشان دادند. کلیه ارقام مورد بررسی از نظر تمامی خصوصیات فیزیولوژیکی و بیوشیمیایی دانه برنج دارای اختلاف معنی دار بودند. نتایج تجزیه همبستگی نشان داد که همبستگی مثبت و معنی داری بین نمره جوانه زنی و شاخص جوانه زنی با فعالیت آنزیم آلفاآمیلاز و همبستگی منفی و معنی داری بین این دو صفت با شاخص خواب بذر (شدت خواب) و ضریب رگرسیون دوره پس رسی (دوام خواب) وجود دارد. هم چنین اختلاف معنی داری بین میزان پروتئین جنین بذر رقم دارای خواب و بدون خواب در مراحل اولیه جذب آب و تحت تیمار های حرارتی مشاهده شد. براساس تجزیه کلاستر ارقام در سه گروه قرار گرفتند.

آلفاآمیلاز, پروتئین, خواب بذر, شاخص جوانه زنی, نمره جوانه زنی