معروف خلیلی - استادیار بخش کشاورزی، دانشگاه پیام نور، ایران
محمدرضا نقوی - استادیار بخش کشاورزی، دانشگاه پیام نور، ایران

به منظور بررسی سازوکار تحمل و حساسیت به تنش شوری در کلزا (Brassica napus L.)، رقم های SW5001 و Sarigol به ترتیب به عنوان رقم های متحمل و حساس به صورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح بلوک کامل تصادفی در چهار تکرار در گلخانه کشت شدند. نمونه های برگی، دو هفته پس از اعمال تنش شوری و در پایان مرحله وردمانی (روزت) برداشت شدند. پروتئین از بافت برگی استخراج و الکتروفورز دوبعدی برای بررسی بیان پروتئین­ها در گیاهان شاهد و در شرایط تیمار شوری انجام شد. رنگ آمیزی ژل ها با آبی کوماسی و تجزیه لکه های پروتئینی با نرم افزار PDQuest انجام و لکه­های پروتئینی با استفاده از طیف سنجی (اسپکترومتری) جرمی و به روش MALDI TOF/TOF MS شناسایی شدند. شمار هفده لکه پروتئینی با اختلاف بیان معنی­دار بین گیاهان شاهد و تیمار تنش شوری، تشخیص داده شدند که از این شمار ده لکه پروتئینی بین دو رقم مشترک و شمار چهار و سه لکه پروتئینی به ترتیب به رقم متحمل و حساس اختصاص داشتند. پروتئین های مشترک شناسایی شده در گروه­های عملکردی شامل پروتئین های دخیل در واکنش نوری نورساخت (فتوسنتز)، چرخه کالوین، حذف پاداکسنده (آنتی­اکسیدانت)، انتقال پیام و پایداری ساختار پروتئین­ها طبقه بندی شدند. در مجموع در رقم متحمل SW5001 عامل های پایداری ساختار، حفظ کارایی سوخت وساز (متابولیسم) کربن و دفاع در برابر تنش اکسایشی در شرایط تنش به نحو موثری موجب ایجاد مقاومت شدند. در ضمن بیشترین نقطه قوت رقم متحمل با اتکا به پروتئین­های منحصربه فرد در قسمت واکنش نوری نورساخت بود و رقم حساس بیشترین آسیب را در چرخه کالوین متحمل شد.

الکتروفورز دوبعدی, پروتئین های پاسخ دهنده به تنش, تحمل تنش شوری, کلزا