فرزانه عساکره - دانشجوی کارشناسی ارشد اصلاح نباتات، دانشگاه آزاد اسلامی واحد بروجرد، بروجرد، ایران
زهرا خدارحم پور - استادیار گروه زراعت و اصلاح نباتات دانشگاه آزاد اسلامی واحد شوشتر، شوشتر، ایران

به­منظور بررسی تنوع ژنتیکی و گروه بندی اکوتیپ های کاسنی در شرایط تنش خشکی با استفاده از روش های آماری چند متغیره آزمایشی به­صورت آزمایش فاکتوریل با طرح پایه کاملا تصادفی با 3 تکرار در سال 1392 در آزمایشگاه تحقیقاتی دانشگاه آزاد اسلامی واحد اهواز اجرا گردید. فاکتور اول شامل 26 اکوتیپ کاسنی و فاکتور دوم سطوح مختلف تنش خشکی ناشی از پلی­اتیلن­گلایکول 6000 در 5 سطح 0، 2-، 4-، 6- و 8- بار بود. صفات درصد و سرعت جوانه زنی، متوسط زمان جوانه زنی، طول ریشه چه و ساقه چه، طول گیاهچه، نسبت طول ریشه چه به ساقه چه، وزن تر و خشک گیاهچه، نسبت وزن خشک به وزن تر گیاهچه و شاخص بنیه بذر مورد بررسی قرار گرفت. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که اثرات اکوتیپ، تنش خشکی و اثر متقابل اکوتیپ در تنش خشکی برای کلیه صفات معنی دار بودند. بیش­ترین همبستگی مثبت و معنی دار بین طول ریشه چه و طول گیاهچه بدست آمد. تجزیه به مولفه های اصلی، 11 صفت بررسی شده را به 3 مولفه تقلیل و بر اساس آن 79 درصد از تغییرات کل داده ها را توجیه کرد. در بای پلات ترسیمی براساس مولفه های اول و دوم و تجزیه خوشه ای براساس کلیه صفات مطالعه شده اکوتیپ ها به 3 گروه تقسیم شدند. اکوتیپ های خوشه سوم شامل 15008، 15084، 2398 و 36546 بوده و با توجه به این­که از نظر کلیه صفات برتر از سایر خوشه ها می باشند بنابراین این اکوتیپ ها نسبت به سایر اکوتیپ ها از تحمل بیش­تری نسبت به خشکی برخوردارند. بر اساس نتایج این مطالعه، استفاده از این اکوتیپ ها برای برنامه های اصلاحی آینده تحمل به خشکی توصیه می گردد.

کاسنی, تنش خشکی, تجزیه به مولفه های اصلی, تجزیه کلاستر