صابر علیدادی ده کهنه - اهواز سازمان آب و برق خوزستان.، معاونت آبرسانی
اباذر سلگی - ، دانشکده مهندسی علوم آب، دانشگاه شهید چمران اهواز
مهرنوش شهنی دارابی - دکتری مهندسی منابع آب، دانشکده مهندسی علوم آب، دانشگاه شهید چمران اهواز
حیدر زارعی - استادیار گروه هیدرولوژی و منابع آب دانشگاه شهید چمران

پیش­بینی جریان رودخانه­ها به عنوان یکی از منابع اصلی تامین کننده آب بشر، همواره یکی از موضوعات مهم مورد بحث در هیدرولوژی و منابع آب بوده است. بدین جهت، مدل­های مختلفی برای مدل­سازی و پیش­بینی جریان رودخانه­ها مورد استفاده قرار گرفته است. در این مطالعه، به ارزیابی دو مدل ژنتیکی به نام­های برنامه­ریزی ژنتیک و برنامه­ریزی بیان ژن پرداخته شده است. برای این منظور، با استفاده از داده­های روزانه جریان، دما، بارش و تبخیر در ایستگاه تله­زنگ اقدام به مدل­سازی جریان رودخانه دز شده است. نتایج نشان داد که مدل برنامه­ریزی بیان ژن با ضریب تبیین 86/0 و جذر میانگین مربعات خطای 0030/0(مترمکعب در ثانیه) نسبت به مدل برنامه­ریزی ژنتیک با ضریب تبیین 85/0 و جذر میانگین مربعات خطای 0037/0(مترمکعب در ثانیه) دارای عملکرد بهتری می­باشد. علاوه بر این، سرعت اجرای مدل برنامه­ریزی بیان ژن نسبت به مدل برنامه­ریزی ژنتیک بیشتر بوده و در زمان کوتاهی قادر به ارائه نتایج می­باشد. با افزایش تعداد داده­های ورودی مدل برنامه­ریزی ژنتیک کند شده و گاهی قادر به ارائه نتایج نمی­باشد درحالی­که مدل برنامه­ریزی بیان ژن این قابلیت را دارد که با تعداد ورودی­ها و داده­های بیشتر، نیز عمل مدل­سازی را انجام دهد. به­طورکلی نتایج نشان داد که مدل برنامه­ریزی بیان ژن برای مدل­سازی و پیش­بینی جریان رودخانه قابلیت خوبی دارد.

کلیدواژه: مدل GEP, مدل GP, مدل سازی جریان رودخانه, رودخانه دز