زهر ایزدی - گروه مهندسی علوم آب، دانشکده کشاورزی، دانشگاه لرستان، خرم آباد، ایران
علی حیدر نصرالهی - گروه مهندسی علوم آب، دانشکده کشاورزی، دانشگاه لرستان، خرم آباد، ایران
بیژن حقیقتی بروجنی - بخش تحقیقات خاک و آب، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان چهار محال و بختیاری، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، شهرکرد، ایران

بی تردید شناخت و درک هرچه بیشتر پدیده خشکسالی و الگوی توزیع جغرافیایی آن منجر به مدیریت بهتر و مناسب تر تغییرات به وجود آمده و درنهایت کاهش اثرات ناشی از آن خواهد گشت. در این پژوهش به منظور پهنه­بندی (منطقه بندی) خشکسالی نیمه جنوبی استان گلستان از شاخص­ خشکسالی بارش استاندارد ([1]SPI)  و  روش تجزیه به عامل ها (PC) استفاده شده ­است. برای این منظور از داده های بارندگی ماهانه 16 ایستگاه هواشناسی با پراکنش مناسب در منطقه طی یک دوره 43 ساله از سال 93-1350 استفاده شد. شاخص بارش استاندارد، برای هر یک از ایستگاه های منتخب در دو مقیاس 3 و 12 ماهه محاسبه گردید. تجزیه به عامل های مربوط به داده های SPI برای پهنه بندی منطقه از نظر خشکسالی با استفاده از آنالیز اجزای اصلی صورت گرفت. نتایج تجزیه به مولفه های اصلی این  شاخص در مقیاس سه ماهه و دوازده ماهه نشان داد که تعداد 6  عامل ویژه بزرگ تر از یک برای مقیاس سه ماهه و 7 عامل ویژه  برای مقیاس دوازده ماهه وجود دارد که بیش از  و58 72 درصد از واریانس کل را در مجموع برای شاخص 3 و 12 ماهه توجیه می کند. جهت تعیین و تشخیص مناسب بودن داده ها برای تحلیل عاملی از دو روش KMO و روش کرویت-بارتلتاستفاده شد، که نتایج این آزمون ها نشان داد، تحلیل عاملی برای شناسایی ساختار مدل در منطقه مورد مطالعه مناسب است. درنهایت بررسی ها نشان داد پس از چرخش SPI در مقیاس سه ماهه  ودوازده ماهه با روش واریامکس نرمالیزه با توجه به ضرایب عامل ها، استان گلستان به 6 ناحیه متمایز  از نظر شاخص 3 ماهه و 7 ناحیه از نظر شاخص 12 ماهه تفکیک شده است که می توان در اتخاذ تصمیمات مدیریتی مشترک و بهنگام از لحاظ موضوع خشکسالی و کاهش عواقب ناشی از آن با شناخت بیشتر در مورد نحوی پراکنش این پدیده در سطح استان مورداستفاده قرار گیرد.  

مولفه اصلی, خشکسالی, شاخص بارش استاندارد