فرهاد قادری - گروه مهندسی محیط زیست دانشکده مهندسی عمران دانشگاه صنعتی نوشیروانی بابل
احسان بابانژاد - کارشناسی ارشد مهندسی. عمران-مهندسی محیط زیست، دانشگاه صنعتی نوشروانی بابل
سید صابر حسینی کریمی - کارشناسی ارشد مهندسی. عمران-مهندسی محیط زیست، دانشگاه صنعتی نوشروانی بابل

تعیین شرایط کیفی بلندمدت منابع آبی مختلف به خصوص در مناطق دارای اقلیم خشک، بسیار اهمیت دارد. با تعیین روند تغییرات کیفیت منابع آبی، بررسی پایداری کیفی منابع امکان پذیر شده و این نتیجه در برنامه­ریزی­های بلند­مدت استفاده می گردد. ایران از جمله مناطق خشک و نیمه خشک به شمار می­رود. ازاین رو در این مقاله پارامترهای کیفی منابع آبی سطحی و زیرزمینی دشت­ حاصلخیز موسیان در ایران مورد مطالعه قرار گرفت و برای نخستین مرتبه از طریق بررسی روند تغییرات پارامترهای کیفی منابع آبی سطحی و زیرزمینی، راهکاری برای تعیین احتمال ارتباط منابع آب سطحی و زیرزمینی بیان و از مدل سازی به روش المان محدود، برای تایید نتیجه حاصل استفاده شد. برای این منظور داده­های آبریز و آبخوان طی دوره 10 ساله جمع­آوری گردید. در بررسی­های آماری صورت گرفته در توزیعتی-استودنت (t-student) در سطح احتمالی اطمینان 95%، بیشترین مقدار پارامتر­های سختی، TDS، EC، Ca، NO3، HCO3، SO4، CL، Mg و Na در آب سطحی (رودخانه آبدانان) به ترتیب 5/70، 5/124، 201، 1/91، 5/7، 3/82، 2/15، 7/11، 8/3 و 14.9 میلی گرم بر لیتر به دست آمد که بر اساس استاندارد 1053 ایران، آب­ رودخانه قابل شرب است. بر اساس بررسی آماری کیفیت منابع آب زیرزمینی نیز مناسب بود. همچنین در این مطالعه بر اساس داده­های جمع آوری شده بلندمدت و آزمون من-­کندال (Mann-kendall)، روند تغییر کیفیت منابع آب سطحی و زیرزمینی منطقه مورد بررسی قرار گرفت. مطابق نتایج به دست آمده، روند کاهش کیفیت برای آب­های سطحی در تمامی پارامتر­های مورد بررسی (به غیراز سولفات و Mg) در سطح خطای 5% تایید گردید و در آب­های زیرزمینی نیز کاهش کیفیت TDS در سطح خطای 5% گزارش شد. این نتایج هشداری برای برنامه­ریزی بلندمدت برای منابع آبی است. در نهایت با توجه به تشابه تقریبی نتایج آبخوان و آبریز دشت فرضیه ارتباط این منابع مطرح گردید که با مدل سازی به روش المان محدود مشخص شد که آبخوان دشت تا ارتفاع 70 متر از رودخانه آبدانان تاثیر می­پذیرد. بر اساس نتایج، با انجام مطالعاتی مشابه در مناطق دیگر و مشاهده یکسانی روند تغییرات پارامترهای کیفی منابع آب سطحی و زیرزمینی و تایید ارتباط هیدرولیکی این دو منبع، می توان با دقت بسیار بالا، تعیین روند تغییرات پارامترهای کیفی یک منبع را بر اساس منبع دیگر پیش بینی نمود.

آب زیرزمینی, آب آشامیدنی, پارامتر های کیفی