مدل سازی دبی جریان رودخانه با استفاده از مدل های چندمتغیره تلفیقی سری زمانی

چکیده بیش از سه دهه است که هیدرولوژیست­ها، استفاده از مدل­های چند متغیره را جهت توصیف و مدل­سازی داده­های پیچیده هیدرولوژی، توصیه می­کنند. درحالی که به تازگی اهمیت مدل­های چند متغیره در هیدرولوژی مطرح شده است. در واقع در مدل­های چند متغیره با دخالت دادن عوامل موثر هواشناسی، می­توان نتایج توصیف، مدل­سازی و  پیش­بینی پارامترهای مختلف را بهبود بخشید. هم­چنین از آنجا که مدل­های غیرخطی واریانس شرطی، بخش باقی­مانده مدل­های خطی را به شکل مناسبی مدل می­کنند، انتظار می­رود با ترکیب مدل­های خطی و غیرخطی، دقت مدل­سازی و پیش­بینی­ها افزایش یابد. در این مطالعه دو مدل چند متغیره دوره­ای آرما و چند متغیره تلفیقی با واریانس شرطی جهت مدل­سازی دبی ماهانه رودخانه­های نازلوچای، بابلرود و هامون به ترتیب واقع در استان­های آذربایجان غربی، مازندران و سیستان و بلوچستان در دوره آماری 1390-1341 (50 ساله) تحت تاثیر پارامترهای دما و بارش ایستگاه سینوپتیک حوضه­ها مورد مقایسه قرار گرفتند. نتایج بررسی و صحت سنجی داده­های مدل­شده نشان داد که هر دو مدل مورد بررسی از دقت بالایی برخوردار هستند. در این مطالعه در تمام موارد مدل چند متغیره تلفیقی با واریانس شرطی از دقت بیشتری نسبت به مدل چند متغیره دوره­ای آرما برخوردار بودند. هم­چنین نتایج نشان داد که با ترکیب دو مدل ذکر شده، میزان خطای مدل (جذر میانگین مربعات خطا) به ترتیب در ایستگاه­های نازلوچای، بابلرود و هامون حدود 30، 17 و 1 درصد بهبود می­یابد. به طور کلی نتایج نشان داد که کاربرد هر دو مدل مورد استفاده در مناطق معتدل ایران دقت بالاتری دارد.

Keywords:

اژه های کلیدی: بارش , دما , مدل واریانس شرطی , مدل های فصلی