فرزانه زارعی - آبیاری وزهکشی، مهندسی آب، دانشگاه اراک، اراک،
ناصر گنج خرم دل - گروه مهندسی آب، دانشگاه اراک، اراک، ایران

  چکیده آب منبعی محدود و در عین حال ضروری برای جوامع بشری و سیستم های اکولوژی وابسته به آن می­­باشد. با رشد جمعیت و توسعه اقتصادی در بسیاری از کشور­ها و مناطق جهان، این منبع با­ارزش به شکلی فزاینده رو­به کاهش است. در چنین شرایطی، نیاز به افزایش بهره­وری آب محصول است.جهت بهینه سازی عملیات مدیریتی در محیط های متغیر از مدل­های گیاهی استفاده می­شود. مدل بعنوان ابزاری تحلیل­گر برای مطالعه اثر مدیریت سیتم­های کشت روی حاصلخیزی محصول و محیط عمل می­کند. مدل رشد گیاهی CropSyst نمونه­ای جامع از یک مدل شبیه­سازی می­باشد که تاکنون در بسیاری از مناطق دنیا مورد استفاده قرار گرفته است. استفاده از مدل­های رشد گیاهی با توجه به کاهش نیاز به بازدیدها و اندازه­گیری­های مستقیم مزرعه­ای می­تواند در بهینه­یابی مدیریت آب آبیاری و کوددهی موثر واقع گردد. این پژوهش در قالب طرح آزمایشی اسپلیت پلات بر پایه بلوک­های کامل تصادفی با دو فاکتور اصلی رقم با 3 سطح و رژیم آبیاری با 4 سطح در 3 تکرار به اجرا در آمد. ارقام بکار برده شده ارقام تجاری با اسامی فلات، شیراز و چمران بودند. رژیم­های آبیاری براساس فاصله تا لوله لاترال تنظیم شدند. در این تحقیق فواصل سه متری جهت اعمال رژیم­های آبیاری در نظر گرفته شد. بر این اساس رژیم­های رطوبتی شامل فواصل 5، 8، 11، 14 متر فاصله از لوله لاترال بودند. آزمایش در طول سالهای زراعی 91، 92و 93 انجام شده است. داده­های مربوط به سال­های 1391 و 1392 به­منظور واسنجی و داده­های سال 1393 به­منظور اعتبارسنجی مدل استفاده شدند. مقادیر آماره­های nRMSE و Crm برای سال­های واسنجی در خصوص عملکرد دانه به ترتیب معادل 3/9 درصد و 06/0 و برای سال اعتبارسنجی نیز به­ترتیب 7/9 درصد و 11/0 حاصل شدند. مدل گیاهی CropSyst کارایی رده عالی را در شبیه­سازی عملکرد دانه براساس آماره nRMSE دارا می­باشد.

واژه های کلیدی :مدل رشد گیاهی CropSyst, گندم, سناریوهای مدیریتی, شبیه سازی, عملکرد محصول