مهدی اکبری - استادیار گروه روانشناسی بالینی دانشگاه خوارزمی تهران
شهرام محمدخانی - دانشیار گروه روان شناسی بالینی دانشگاه خوارزمی

هدف پژوهش حاضر، بررسی نقش فرآیندهای فراتشخیصی افکار تکرارشونده منفی، بی­نظمی هیجانی، عدم تحمل بلاتکلیفی، همجوشی شناختی و عدم تحمل پریشانی در اختلال­های اضطرابی و افسردگی بود. پژوهش حاضر از نوع علی- مقایسه­ای بود. 149 نفر بیمار مبتلا به اختلال­های اضطرابی و افسردگی (37 نفر مبتلا به اختلال افسردگی اساسی، 35 نفر مبتلا به اختلال وسواسی- اجباری، 40 نفر مبتلا به اختلال اضطراب فراگیر، 37 نفر مبتلا به اختلال اضطراب اجتماعی) از هشت مرکز روان پزشکی و روان شناختی شهر تهران به شیوه در دسترس انتخاب شدند و از طریق پرسشنامه افکار تکرارشونده منفی (RNTQ)، پرسشنامه آمیختگی شناختی (CFQ)، مقیاس مشکل در تنظیم هیجانی (DERS)، مقیاس عدم تحمل بلاتکلیفی (IUS) و مقیاس تحمل آشفتگی (DTS) با گروه بهنجار (40 نفر) مورد مقایسه قرار گرفتند. داده­های از طریق آزمون آماری تحلیل واریانس چند متغیره، تحلیل واریانس یک­راهه و آزمون تعقیبی بون­فرنی مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفتند. نتایج پژوهش نشان داد که افراد شرکت­کنندگان درگروه­های بالینی از لحاظ میزان افکار تکرارشونده منفی، همجوشی شناختی و عدم تحمل پریشانی تفاوت معناداری با همدیگر نداشتند (001/0< p)، ولی تفاوت آن ها با گروه بهنجار معنادار بودند (001/0> p). علاوه بر این، علیرغم اینکه نمرات عدم تحمل بلاتکلیفی درگروه اختلال افسردگی اساسی نسبت به گروه بهنجار بیشتر بود، ولی نسبت به گروه­های اختلال­های اضطرابی کمتر بود و این تفاوت معنادار بود (001/0> p). در ارتباط با بی­نظمی هیجانی نیز نتایج پژوهش نشان داد که فقط شرکت­کنندگان مربوط به اختلال های افسردگی اساسی و اضطراب فراگیر تفاوت معناداری با هم نداشتند (001/0< p). افکار تکرارشونده منفی، همجوشی شناختی و عدم تحمل پریشانی فرآیندهای فراتشخیصی مشترک در اختلال­های اضطرابی و افسردگی بوده و می­تواند در ایجاد و تداوم اختلال­های اضطرابی و افسردگی مختلف نقش مهم ایفا کنند.

افکار تکرارشونده منفی, بی نظمی هیجانی, عدم تحمل بلاتکلیفی, همجوشی شناختی, عدم تحمل پریشانی