حامد نیکونهاد - استادیار گروه حقوق عمومی و بین الملل دانشگاه قم
فاطمه سادات نقوی - دانش آموخته کارشناسی ارشد حقوق عمومی دانشگاه قم

تبیین صحیح مبنای مشروعیت حکومت اسلامی نقش به سزایی در نشان دادن چهره عقلایی، انسانی و فطری دین اسلام دارد. در بررسی کلامی مسئله مشروعیت حکومت، که آثار فقهی و حقوقی تعیین کننده ای دارد، با دو فعل از افعال الهی مواجه هستیم: از یک سو خداوند انسانی عاقل، مختار و مدنی بالطبع آفریده است؛ انسانی که در آخرت پاسخ گوی اعمال خود خواهد بود. از سوی دیگر، خدا او را به مدد ارسال رسل و تشریع، مکلف به اطاعت از اولیای منصوب از جانب خود نموده است. این نوشتار با روشی توصیفی-تحلیلی در پی پاسخ به این پرسش است که دو مولفه فوق (خلق انسان با اوصاف یادشده در کنار نصب ولی) به عنوان دو فعل الهی، چه تاثیری بر تبیین مبانی نظری مشروعیت در اندیشه سیاسی شیعه دارد. از منظر این نوشتار با تحلیلی هماهنگ از فعل خداوند در حوزه تکوین و تشریع، تحقق مقبولیت مردمی برای تاسیس حکومت دینی امری ضروری است که نفی این ضرورت، مساوی با حصول نقض غرض از سوی پروردگار است. با این استدلال، حاکم معصوم(ع) نیز مردم را بر خلاف رضایت آنان، مجبور به پذیرش حکومت دینی نمی کند.

مشروعیت, تکوین, تشریع, حکومت, اندیشه سیاسی, شیعه