ناصر نوشادی - استادیار دانشگاه یاسوج- دانشکده علوم انسانی-گروه روانشناسی و علوم تربیتی
مظاهر آبادی - گروه علوم تربیتی و روانشناسی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه یاسوج

هدف اصلی پژوهش حاضر، ارزشیابی جایگاه مهارت های تفکر انتقادی در برنامه­ درسی ریاضیات مدارس متوسطه عادی و تیزهوشان بود. روش تحقیق توصیفی و از نوع زمینه­یابی بود. برای این منظور، نمونه مورد بررسی شامل 71 معلم ریاضی،  360دانش آموز مقطع متوسطه اول ناحیه دو شیراز، سه کتاب درسی ریاضی و سه کتاب کمک درسی ریاضی، سوالات امتحان پایانی ریاضی همین مقطع به همراه سئوالات ریاضی آزمون تیمز بود. جهت سنجش میزان مهارت های تفکر انتقادی دانش آموزان و معلمان ریاضی از مقیاس مهارت های تفکر انتقادی کالیفرنیا (Cctst) که شامل پنج مولفه (تحلیل، استنباط، تفسیر، استدلال استقرایی و استدلال قیاسی) می­باشد استفاده شد. همچنین کتاب های درسی و کمک درسی ریاضی، سوالات امتحان پایانی ریاضی دوره متوسطه و سئوالات ریاضی آزمون تیمز  با روش تحلیل محتوای کمی بر اساس مولفه های مقیاس مهارت تفکر انتقادی کالیفرنیا مورد سنجش قرار گرفتند. روش تحلیل آماری شامل آزمون خی دو، آزمون تی برای گروه­­های مستقل و آزمون تی تک ­نمونه­ای بود.  یافته­ها نشان دادند که مهارت­های تفکر انتقادی سهم معناداری در آزمون تیمز دارند. همچنین نتایج تحلیل محتوا نشان داد که در کتب درسی و کمک درسی ریاضی، بیشترین سهم مربوط به مولفه تحلیل و کمترین سهم مربوط به مولفه­های استدلال استقرایی و ارزشیابی بود. از طرفی، یافته­ها نشان دادند که بین سوالات امتحانی درس ریاضی مدارس عادی و تیزهوش تفاوت معناداری در مهارتهای تفکر انتقادی وجود نداشت. از سویی دیگر، میزان مهارتهای تفکر انتقادی دانش­آموزان و معلمان بر اساس معیار حد مطلوب، ضعیف ارزیابی شد.

مهارتهای تفکر انتقادی, درس ریاضیات, مدارس عادی و تیزهوشان