عبدالله حسن زاده میرعلی - دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه سمنان
فراست دژداه - دانشجوی کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه سمنان

چکیده روایت شناسی یا ساختارگرائی رویکردی نوین در مطالعه ادبیات داستانی است که در پی یافتن قوانین حاکم بر اجزای داستان ، کشف ارتباط و پیوند آنان است . ولادیمیر پراپ ساختارگرای روس با بررسی صد قصه پریان الگوهای حاکم بر آن ها را استخراج کرد، پراپ نشان داد که داستان ها برخلاف تنوع و تعدد ظاهری در ژرف ساخت و اعمال و عملکرد شخصیت ها یکی هستند. قصه ها، داستان های کوتاه و رمان را با توجه به این الگوها بررسی کرده اند ؛ نتایج این بررسی ها اهمیت کار پراپ رامشخص کرده است. تاریخ بیهقی یکی از ارزشمندترین کتاب های تاریخی و ادبی مربوط به وقایع پادشاهی غزنویان است؛ هنر نویسندگی بیهقی ؛این کتاب را از زمره کتب تاریخی ازحیث شیوه مرسوم درنگارش، متمایز کرده است وبه آن حالت رمان گونگی داده است .تمام وقایع این کتاب ارزش هنری و ادبی یکسان دارد، اماازاین میان ؛داستان حسنک وزیر درخشش بیشتری یافته است که می تواندبه علت نقل منسجم این واقعه دریک روایت ویا علاقه نویسنده که ازساختارآن قابل درک است ،باشد.مانیزاین داستان راانتخاب نموده ایم تاقابلیت و کارآیی الگوهای ساختارگرائی پراپ را در متن تاریخی بسنجیم.باشیوه توصیفی ،تحلیلی ،اثباتی ،ضمن بررسی وتحلیل پیوندهای ساختاری داستان نتیجه گرفته شدکه الگوهای ولادیمیرپراپ برروی کتب تاریخی قابل بررسی واثبات می باشد.

کلیدواژه: ساختارگرا, ولادیمیرپراپ, تاریخ بیهقی, داستان حسنک وزیر