عزت ملاابراهیمی - هیات علمی دانشگاه تهران

خوانش و بازآفرینی اسطوره ها، از شگردهای پرکاربرد شعر معاصر به شمار می آید و شاعر به نیکی از اسطوره ها برای بیان شرایط سیاسی، اجتماعی و فرهنگی جوامع خود بهره می گیرد. الهام گیری از اسطوره مرگ و حیات و جلوه های دیگر آن، که در داستانهای ققنوس و نظایر آنها تبلور یافته است، در یکی دو دهه آغازین شعر نو رواج یافت که شاعران با برگزیدن آن می خواهند دغدغه ذهنی خود را در فضای این افسانه نشان دهند. چه، این اسطوره از ظرفیت ها و دلالت های معنایی مختلفی چون فدا شدن و زایش مجدد برخوردار است. ادونیس و شفیعی کدکنی، هر دو از جمله شاعران معاصری هستند که اسطوره ققنوس را در سروده های خویش بازآفرینی کرده اند و به کمک آن توانسته اند، وضعیت جامعه خود را به تصویر کشند. مقاله حاضر می کوشد تا به روشی توصیفی – تحلیلی به خوانش دو قصیده صلاه ادونیس و صدای بال ققنوسان شفیعی کدکنی بپردازد و مظاهر تجلی این اسطوره را در شعر دو شاعر بررسی کند. از یافته های تحقیق بر می آید که این اسطوره از میل به جاودانگی و تولدی دیگر در آدمی حکایت دارد. همچنین پذیرش مرگ و رستاخیز پس از مرگ را نشان می دهد که برخاسته از ضمیر ناهشیار انسانهاست و در بینش اساطیری این دو شاعر بازآفرینی شده است.

کلیدواژگان: ادونیس, شفیعی کدکنی, اسطوره, ققنوس, شعر معاصر