غلامرضا سلیمانی-امیری - عضو هیئت علمی گروه حسابداری، دانشگاه الزهرا
علی عبدالهی - عضو هیئت علمی گروه حسابداری، دانشگاه شهید بهشتی
مینا ابوحمزه - دانشجوی دکتری حسابداری دانشگاه الزهرا

با توجه به وجود ضعف در گزارشگری مالیاتی در ایران از یک طرف و قابلیت­های زبان گزارشگری تجاری توسعه­پذیر (XBRL) از طرف دیگر، پژوهش حاضر به بررسی امکان بکارگیری این زبان نوین گزارشگری در سازمان امور مالیاتی کشور جهت بهبود گزارشگری مالیاتی در ایران پرداخته است. این پژوهش در مرحله اول با بررسی مبانی نظری و تجربی موجود به روش متاسنتز، به ارایه یک الگوی نظری پرداخته و با استفاده از مدل سه بخشی فن­آوری، سازمانی و محیطی (TOE)، عوامل موثر بر امکان بکارگیری این زبان در سازمان­ها را شناسایی نموده است. در مرحله دوم با تحلیل محتوای 21 مصاحبه نیمه­ساختاریافته، الگوی نظری اولیه را اصلاح و عوامل موثر بر امکان بکارگیری این زبان نوین گزارشگری در سازمان امور مالیاتی کشور را شناسایی نموده است. در مرحله سوم نیز، با تحلیل 70 پرسشنامه به روش دلفی فازی که در اسفند ماه سال 1396 جمع­آوری شد به ارایه الگوی نهایی پرداخته و امکان بکارگیری آن در سازمان امور مالیاتی کشور را ارزیابی نموده است. نتایج پژوهش نشان می­دهد که هرچند از منظر فن­آوری، بکارگیری زبان گزارشگری تجاری توسعه­پذیر(XBRL) در سازمان امور مالیاتی کشور امکان­پذیر است اما از منظر سازمانی و محیطی امکان بکارگیری آن در سازمان امور مالیاتی کشور وجود نداشته و با چالش­هایی در سطح سازمانی و محیطی روبه­روست.

زبان گزارشگری تجاری توسعه پذیر, سازمان امور مالیاتی کشور, گزارشگری مالیاتی, مدل سه بخشی فن آوری, سازمانی و محیطی