عباسعلی آهنگر - گروه آموزشی زبانشناسی دانشگاه سیستان و بلوچستان
محمود عباسی - گروه آموزشی زبان و ادبیات فارسی دانشگاه سیستان و بلوچستان
مهدی رجب زاده - دانشجوی دکتری زبانشناسی دانشگاه سیستان و بلوچستان

نقش ادبی یکی از مهم­ترین نقش­های زبان است. جهت­گیری پیام در نقش ادبی بر خود پیام متمرکز می­شود و باعث برجستگی آن بر زبان هنجار می­گردد. طبق الگوی لیچ(1969)، انحراف یا هنجارگریزی از زبان هنجار در هشت گونه شامل هنجارگریزی واژگانی، دستوری، آوایی، نوشتاری، معنایی، گویشی، سبکی و زمانی صورت می­گیرد. پژوهش حاضر به روش توصیفی-­­تحلیلی در چارچوب مکتب ساخت­گرایی و بر مبنای الگوی هنجارگریزی لیچ به بررسی انواع هنجارگریزی­های به کار رفته در شعر امیرحسن سجزی پرداخته است .یافته­های پژوهش نشان می­دهد که هنجارگریزی معنایی مهم­ترین و پربسامدترین شیوه­ای است که شاعر در جهت برجسته­سازی زبان خود و بیان مفاهیم عمیق عرفانی از آن بهره جسته است. پس از آن هنجارگریزی­های آوایی و دستوری که به منظور حفظ جلوه­های موسیقیایی شعر به کار رفته­اند، قرار دارند. همچنین، کاربرد هنجارگریزی گویشی و استفاده اندک از هنجارگریزی سبکی به ترتیب نشان­دهنده وابستگی شاعر به پیوندهای بومی خود و در عین حال پایبندی وی به سبک رسمی گفتار می­باشد.  

هنجارگریزی, برجسته­سازی, لیچ, امیرحسن سجزی دهلوی