سید عقیل حسینی - استادیار اقتصاد دانشگاه یاسوج
محمد واعظ برزانی - دانشیار اقتصاد دانشگاه اصفهان
رسول بخشی دستجردی - دانشیار اقتصاد دانشگاه اصفهان
افشین پرورده - دانشیار آمار دانشگاه اصفهان

یکی از مسائل مهم اقتصاد پولی، تعیین نرخ بهره ای است که وجود و بهینگی تعادل پولی را تضمین نماید. مدل های نئوکلاسیکی در اقتصاد متعارف از قبیل مدل ارو-دبرو و مدل فریدمن به دنبال پاسخ این مساله در شرایط وجود عوامل همگن و بازارهای بیمه کامل بودند. اما در شرایط وجود ریسک مختص به هر شخص و فقدان بازارهای بیمه کامل (از قبیل بازار وام های بابهره، بیمه بیکاری) برای پوشش این ریسک ها، نرخ بهره بهینه که وجود تعادل پولی را تضمین نماید متفاوت می شود. در این شرایط افراد ناچار به بیمه شخصی خویش هستند و این کار را از طریق پس انداز احتیاطی یعنی نگهداری پول و دارایی با انگیزه های احتیاطی انجام می دهند. مدل های بیولی یا مدل های پس انداز احتیاطی به دنبال تعیین نرخ بهره بهینه در این شرایط هستند. ویژگی مشترک همه مدل های بیولی، تعیین نرخ بهره تعادلی در سطحی پایین تر از نرخ رجحان زمانی است. در کشور ما بدلیل محدودیت بازارهای وام و عدم گستردگی بیمه بیکاری و عدم وجود پوشش بیمه ای کامل، اصطلاحا بازارهای بیمه ناقص است و از این رو مدل های بیولی برای آن تناسب دارد. در این مقاله دو دسته از مدل های بیولی یعنی مدل با پول بدون پشتوانه و مدل با اعتبار در چارچوبی بازگشتی مدل سازی شده و از طریق بهینه یابی پویا با استفاده از برنامه متلب با طراحی الگوریتم های تکراری برای ایران کالیبره شده است. نشان داده شده است که نتایج این مدل ها برای ایران صادق هستند. درنتیجه توصیه سیاستی این مقاله، تعیین نرخ بهره تعادلی در سطحی پایین تر از نرخ رجحان زمانی در ایران است.

نرخ بهره, تعادل پولی, بهینگی, پس انداز احتیاطی, مدل های بیولی