مجتبی مهرآیین - - استادیار گروه عمران، دانشگاه خوارزمی تهران
مسعود قدسیان - استاد دانشکده عمران و محیط زیست و پژوهشکده آب، دانشگاه تربیت مدرس
مرجان فلکی ساری یاریقان - دانش آموخته کارشناسی ارشد دانشگاه تربیت مدرس

در مقاله حاضر بررسی میدان جریان شکل گرفته توسط جت های دوگانه آفست و ارتباط آن با فرایند آبشستگی در مراحل ابتدایی تشکیل حفره آبشستگی بررسی شد. برای این منظور دو آزمایش با عدد فرود مصالح متفاوت در شرایط عمق پایاب زیاد بر روی بستر صلب انجام شد و نتایج مطالعات میدان جریان بر روی بستر صلب با آزمایشات آبشستگی مقایسه شد. مطابق نتایج این تحقیق پارامترهایی مناسب برای بی­بعد سازی و رسیدن به پروفیل های خود متشابه در عمق جریان، میزان افت حداکثر سرعت در طول جریان، میزان توسعه عمقی جت و پارامترهای نوسانی سرعت از جمله: نوسانات مولفه­های طولی و عمقی سرعت و تنش های رینولدز ارایه شدند که هماهنگی خوبی بین پروفیل های بی­بعد ارایه شده در این تحقیق و نتایج ارایه شده توسط سایر محققان وجود داشت. بررسی تنش های رینولدز وارد بر بستر نشان داد که روند تغییرات تنش های برشی با استفاده از سه روش استفاده شده تقریبا یکسان بوده و تخمین تنش برشی وارد بر بستر با استفاده از نوسانات عمقی سرعت بیشترین مقدار تنش برشی وارد بر بستر را نشان می­دهد. علاوه­براین اختلاف بین مقادیر تنش برشی محاسبه شده از سه روش مورد مطالعه، برای نواحی با تنش برشی بیشتر، بیشتر است. از میان پارامترهای متعددی که برای تعیین ارتباط بین میزان آبشستگی و پارامترهای آشفتگی نزدیک کف بررسی شد، تنش برشی وارد بر بستر، محاسبه شده از تنش رینولدز، بیشترین هماهنگی را با فرایند آبشستگی داشته و پارامترهایی همچون زوایای اعمال پدیده­های بیرون­رانی و جاروبی و نیز احتمال ایجاد پدیده­ها، پارامترهای مناسبی برای تعیین حاکمیت پدیده­های چهارگانه و تاثیرات آنها بر فرایند انتقال رسوب نیستند.

جت آفست, میدان جریان آشفته, مطالعه آزمایشگاهی, آبشستگی