فرهاد نورمحمدی - کارشناس ارشد مهندسی آبخیزداری اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان
شهرام میررضایی - کارشناس ارشد بیابان زدایی اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان لرستا
حمیدرضا کریم زاده - استادیار دانشکده منابع طبیعی دانشگاه صنعتی اصفهان
محسن شکل ابادی - استادیار دانشکده کشاورزی دانشگاه بوعلی سینا همدان

فرسایش آبکندی یکی از اشکال مهم تخریب خاک است که بیش تر در اراضی کشاورزی به وجود آمده. با توجه به اهمیت و گستردگی فرسایش آبکندی درحوزه هلوش در منطقه پلدختر در استان لرستان، در این تحقیق رابطه بین حجم مواد فرسایش یافته و خصوصیات خاک مورد بررسی قرار گرفت. برای این منظور ابتدا مناطق آبکندی تعیین و در مجموع 15 آبکند شامل؛ آبکند خطی ( 8 مورد)، پنجه ای ( 3 مورد) و جبهه ای ( 4مورد) انتخاب گردیدند. ابعاد هر آبکند در ابتدای تحقیق و پس از وقوع شش رگبار منجر به ایجاد روان آب، به صورت صحرایی اندازه گیری شد. از خاک آبکندها نیز نمونه هایی از عمق سطحی (50-0) برداشت گردید. و خصوصیات بافت، هدایت الکتریکی، درصد رطوبت اشباع، مقادیر غلظت یون های سدیم، کلسیم و منیزیم، نسبت جذب سدیم، مقادیر گچ، آهک و مقدار ماده آلی اندازه گیری و محاسبه گردید. نتایج نشان داد که بافت خاک در لایه سطحی خاک لوم سیلتی، لوم و رسی می باشد که تاثیر نوع بافت خاک سطحی بر رسوب زایی آبکندها در سطح 95 درصد معنی دار بوده است. مطالعه خصوصیات خاک آبکندهای مورد مطالعه نشان داد که در لایه سطحی خاک خصوصیاتی مانند؛ مقدار درصد رس، نسبت جذب سدیم، درصد شن و سنگریزه دارای ارتباط معنی داری در سطح 95 درصد با حجم مواد فرسایش یافته از آبکندها بوده است.

فرسایش آبکندی، تولید رسوب، خصوصیات خاک، پلدختر، لرستان