امیر الهامی - سرگروه زبان و ادبیات فارسی شهرستان طرقبه شاندیز. عضو گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه خیام مشهد
محدثه السادات رضایی - کارشناس ارشد زبان و ادبیات فارسی. عضو گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه خیام مشهد

شاهنامه فردوسی از منظر جنبه های قومی و فرهنگی آیینه تمام نمایی است که باورهای فرهنگی یک تمدن و سرزمین را در پیوند با مسائل مختلف نشان میدهد. فردوسی در توصیف جنگاوری قهرمانان شاهنامه، اصول آموزشی و اخلاقی را مطرح میکند که یکی از آنها احترام به پدر و مادر است که در این جستار به ادب و احترام در هنجارهای رفتاری پهلوانان جوان شاهنامه در مواجه با والدین پرداخته شده است . از منظر فردوسی خانواده نقش مهمی در حفظ هویت افراد، انتقال فرهنگ و آداب و رسوم دارد و استحکام خانواده فقط هنگامی شکل میگیرد که ادب و احترام در هنجارهای رفتاری درونی شود. در شاهنامه پهلوانان جوانی هستند که در عین اقتدار و قدرت، با خردورزی در مواجه با رفتاری منطبق با ادب نیکانگاشته از نگاه مردم ایران زمین هنجارهای رفتاری در مواجه با والدین را به نمایش میگذارند و از آنجا که پهلوانان نامی شاهنامه هویت و سیمای انسان آرمانی شاهنامه را متضمن در رفتار خود دارند سلوک و رفتار این پهلوانان نمایشی از ادب و احترام قوم ایرانی به شمار میآید. در این راستا در شاهنامه پسرانی را میبینیم که برای دستیابی به این هدف از هیج کوششی دریغ نمیکنند مانند سهراب، سیاوش و اسفندیار. آنها به عنوان نمادی از ادب جوان ایرانی، بر منصه ظهور ظاهر میگردند و در زیر سایهسار ادب و احترام در همراهی و حمایت از پدر خویش با ایفای نقش پسری شایسته، جان خویش را هم فدا میکنند

شاهنامه، ادب و احترام، هنجارهای رفتاری، پهلوانان جوان، والدین.