محمد بیدقی - دانشجوی سابق کارشناسی ارشد، بیماری شناسی گیاهی، دانشکده کشاورزی دانشگاه زابل
ناصر پنجه که - دانشیار بیماری شناسی گیاهی، دانشکده کشاورزی دانشگاه زابل
راضیه رضایی - دانشجوی سابق کارشناسی ارشد، بیماری شناسی گیاهی، دانشکده کشاورزی دانشگاه زابل

به منظور شناسایی و کنترل بیولوژیک عوامل قارچی مولد لکه برگی گوجه فرنگی در منطقه سیستان، طی سال­های 93-92 از مزارع و گلخانه­های مختلف نمونه برداری به عمل آمد. جداسازی و تشخیص گونه ها با استفاده از روش­های استاندارد در آزمایشگاه انجام گرفت. در مجموع 102 جدایه قارچی به دست آمد که بر اساس خصوصیات ریخت­شناسی در شش گونه Alternaria alternata، A. dumosa، A. tenuissima، A. mimicula، A. tomaticolaوCladosporium cladosporiodes قرار گرفتند. همه قارچ های جداسازی شده روی گوجه فرنگی بیماریزا بودند. در این پژوهش گونه C. cladosporiodes به عنوان عامل بیماری روی گوجه­فرنگی برای اولین بار از ایران گزارش می­شود. به منظور کنترل بیولوژیک بیمارگر­ها از مجموع 220 جدایه قارچی و باکتریایی جدا شده از ریزوسفر گوجه­فرنگی، 10 جدایه به روش کشت متقابل توانایی آنتاگونیستی بالایی در برابر قارچ های بیمارگر از خود نشان دادند. این جدایه­ها شامل Trichoderma harzianum، T. virensو B. subtilisبودند. در بررسی­های آزمایشگاهی مشخص شد که T. harzianum، T. virens، BS1 و BS2 دارای اثرات آنتاگونیستی بالاتری بودند که بیشترین اثر بازدارندگی روی A. alternata به ترتیب 67/55، 83/52، 71/58 و 57/58 درصد داشتند. به همین دلیل این جدایه­ها جهت آزمایش­های بیوکنترلی در شرایط گلخانه انتخاب گردیدند. بر اساس نتایج آزمایش­های گلخانه­ای، جدایه­های آنتاگونیست باعث کاهش شدت بیماریزایی و بهبود عملکرد صفات زراعی شدند. در این میان از قارچ های آنتاگونیست گونه T. harzianum و از جدایه های باکتریایی، جدایه BS1 عملکرد بهتری را نشان داده بودند.

آنتاگونیست, بیوکنترل, لکه برگی گوجه فرنگی, Trichoderma, Bacillus