بهروز خلیل طهماسبی - دانشجوی دکتری علوم علف های هرز دانشکده علوم کشاورزی دانشگاه محقق اردبیلی
سعید مودی - استادیار گروه گیاهپزشکی، دانشکده کشاورزی دانشگاه بیرجند
غلام رضا زمانی - دانشیار گروه زراعت دانشکده کشاورزی دانشگاه بیرجند
قربانعلی اسدی - استادیار گروه زراعت دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد

به منظور ارزیابی کارایی مگس بذرخوار تلخه Urophora xanthippe (Dipt.: Tephritidae) در کنترل علف هرز تلخه از طریق تخریب بذور آن، سه آزمایش جداگانه در سال 1390 به ترتیب در مزرعه، گلخانه و آزمایشگاه دانشکده کشاورزی دانشگاه بیرجند انجام گرفت. آزمایش اول بمنظور بررسی توانایی مگس بذرخوار U. xanthippe در تخریب بذور و کاهش تعداد بذور تولیدی در علف هرز تلخه و دو آزمایش بعدی برای تعیین دامنه میزبانی و تعیین ترجیح غذایی انجام شد. نتایج نشان داد که در گیاه تیمار، میانگین تعداد بذور در غوزه های مورد حمله (01/0± 35/6) و غوزه هایی که مورد حمله قرار نگرفته بودند (01/0± 83/11) با یکدیگر اختلاف معنی دار داشت. همچنین میانگین تعداد کل بذر (شامل بذر سالم و خسارت دیده) اختلاف معنی داری در بین بوته های تیمار (تحت خسارت مگس بذرخوار) با میانگین 02/1±82/11 و شاهد (حفاظت شده با استفاده از توری) با میانگین 02/1±77/29 داشت. نتایج تحقیق حاضر نشان می دهد که حمله مگس بذرخوار باعث تخریب حدود 01/0±64 درصدی بذور در گیاه تلخه در شرایط طبیعی شد. با توجه به پتانسیل بالای مگس بذرخوار در کاهش تعداد بذر و همچنین محدود بودن دامنه میزبانی آن، می توان از این حشره به عنوان عامل کنترل بیولوژیک تلخه در قالب کنترل تلفیقی این گونه علف هرز مورد استفاده قرار گیرد.

زیست شناسی, تخریب بذور, کنترل بیولوژیک