فیروز مردانی - عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد خمینی شهر

نعمت الله بن محمود(920ق)، معروف به شیخ بابا نخجوانی و شیخ علوان از شخصیت­های عرفانی و ادبی سده نهم هجری به شمار می­رود و شش اثر عرفانی، از جمله شرح گلشن راز به او منسوب است. درباره زندگی، آثار و اندیشه­های او آگاهی مبسوط و کافی در دست نیست. قدمت شرح او بر گلشن راز شبستری و عدم معرفی و تصحیح نشدن آن تا به حال، و از سوی دیگر شهرت گلشن راز، ضرورت انجام دادن این پژوهش را توجیه­می­کند. این نوشتار با استفاده از شیوه سندکاوی و روش توصیفی- تحلیلی انجام یافته و ضمن معرفی اجمالی شیخ بابا نخجوانی و آثارش، بطور مشروح به معرفی شرح گلشن راز وی و نسخه خطی آن پرداخته؛ سپس ویژگی های سبکی و محتوایی آن را در سه سطح زبانی، ادبی و فکری بررسی نموده­است. نتایج حاصله آن­که: دو زبانه بودن اثر، عربی مآبی و تالیف جملات فارسی بر سیاق نحو زبان عربی، وفور لغات و ترکیبات عربی، توجه به استعمال واژگان و ترکیبات پارسی سره، نوآوری اندک در کاربرد لغات و ترکیبات، توجه بسیار به آرایش­های لفظی و به تصنع گراییدن زبان و اهمیت دادن به تاویل از عناصر سبکی آن به­شمار می­رود. مطالب کتاب، عموما دریافت و استنباط شارح از ابیات شبستری و متکی بر تجارب عرفانی خود اوست.

شرح گلشن راز, شیخ بابا محمود نخجوانی, نسخه خطی, ویژگی های سبکی