حمیدرضا سلیمانیان - استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تربت حیدریه

رویکرد­های باطنی و شیوه­های ژرف نگرانه به متون مقدس و ارکان عبادی، از شاخصه­های تفکر عرفانی است که البته هرگز به معنای غفلت از ظواهر دین و شریعت و تخطی از احکام شرعی  نیست. این ادعا در بررسی نظریات و تعالیم عارفان در حوزه یکی از ارکان اعتقادی اسلام یعنی نماز، قابل بررسی است. در تعالیم عرفانی در کنار تبیین طریقت، حفظ ظواهر شریعت و مطابقت این تعالیم را با آموزه­های اسلامی مندرج درمنابع کتاب و سنت ملاحظه می­کنیم به گونه ای که گویا برخی از این سخنان، ترجمان منابع فوق هستند. در مقاله حاضر، جایگاه و منزلت نماز، آثار و برکات نماز، عواقب تقصیر و تقاعد در نماز، سه محور اصلی بحث هستند که نخست به بررسی دیدگاه شریعت (از روی منابع کتاب و سنت) به آن پرداخته شده است آنگاه با توجه به ادبیات منظوم و منثور عرفانی سخنان عارفان را در این زمینه نقل کرده­ایم و سپس میزان انطباق پذیری آموزه های اسلامی را با تعالیم عرفانی در این باب مورد سنجش و داوری قرار داده ایم.

نماز, عرفان, شریعت, کتاب و سنت