حقوق و روابط انسانی در آثار امام محمد غزالی

یکی از محورهای اساسی تفکرات و تاملات اندیشمندان، عرفا و فلاسفه اساسا شناخت ماهیت انسان است. در غالب ادیان الهی مخصوصا دین مبین اسلام نیز به شناخت این شاهکار خلقت تاکید زیادی شده­است تا مقدمه­ای در شناخت حضرت حق تعالی باشد. از مهم­ترین موضوعاتی که در جهت شناخت انسان مطرح می­شود، روابط، حقوق و تکالیف آنان در مقابل یکدیگر است. ابوحامد امام محمد غزالی، متفکر و اندیشمند قرن پنجم هجری، در آثار گرانقدرش این موضوع را سرلوحه کار خود قرار داده­است. در این مقاله با مطالعه سه اثر معروف غزالی؛ یعنی کیمیای سعادت، نصیحه­الملوک و احیاءعلوم­الدین، دیدگاه و نظریات وی در ارتباط با حقوق و روابط انسان­ها استخراج، بررسی و نقد و تحلیل شده­است که با توجه به بینش دقیق و عالمانه او می­توان دیدگاه­های وی را سرلوحه اخلاق و رفتار جامعه بشری قرار داد. ازجمله مهم­ترین حقوقی که غزالی مخاطبان خود را به رعایت آن­ها سفارش کرده­است، مواردی است از قبیل حقوق مسلمانان، همسایگان و دوستان نسبت به یکدیگر، حقوق اعضای خانواده نسبت یکدیگر، حقوق برابر در ازدواج، حق آبرو و حقوق رفاهی و سایر حقوق مردم که بر عهده دولت­هاست.

Keywords:

حقوق انسان , امام محمد غزالی , نصیحه الملوک , کیمیای سعادت , احیاءعلوم الدین