سودابه نامداری - دکتری آب و هواشناسی ماهواره ای، آدرس: سازمان جنگل ها، مراتع و آبخیزداری کشور، تهران، ایران
فرهاد سرداری - دکتری علوم مرتع، آدرس: سازمان جنگل ها، مراتع و آبخیزداری کشور، تهران، ایران
علی حاجیبگلو - دکتری علوم مرتع، آدرس: سازمان جنگل ها، مراتع و آبخیزداری کشور، تهران، ایران
غلام رضا اباذری - کارشناس ارشد منابع طبیعی جنگلداری، آدرس: سازمان جنگل ها، مراتع و آبخیزداری کشور، تهران، ایران

در سال های اخیر هامون جازموریان یکی از مهمترین کانون های گردوغبار در کشور و بویژه در جنوب ایران محسوب می گردد. عوامل متعددی مانند بادهای 120 روزه سیستان، افزایش سطح زیرکشت، چرای مفرط و بی ضابطه احشام، احداث سازه های آبی در بالا دست حوضه، برداشت بی رویه از منابع آب زیرزمینی و خشکسالی موجب خشک شدن تالاب است. در این پژوهش جهت بررسی توفان های گردوغبار محدوده جازموریان از تصاویر ماهواره ای و مدل های انتقال ذرات استفاده شد. داده های ماهواره ای مربوط به ریزگردها، محصول AOD و شاخص BTD مستخرج از سنجنده MODIS است. جهت استخراج شاخص پوشش گیاهی تصاویر LandSat به کار گرفته شد و همچنین مدل HYSPLIT جهت تحلیل مسیر حرکت گردوغبار استفاده گردید. برای رسیدن به هدف تحقیق تغییرات مکانی گردوغبار در سال های 2001، 2008، 2009 و 2018 و همچنین شاخص NDVI بررسی شد و با استفاده از تحلیل رخداد گردوغبار 30 آذر 1399 مسیر حرکت توفان های گردوغبار به صورت موردی بررسی شد. براساس نتایج در دو دهه اخیر محدوده جازموریان همواره مستعد تولید گردوغبار بوده است. در ابتدای دوره مطالعاتی شدت گردوغبار در شرق جازموریان و محل تالاب بیشتر از نیمه غربی بوده است. در سال 2008 و 2009 شدت گردوغبار در نیمه غربی افزایش یافته و در سال 2018 توزیع گردوغبار در نیمه شرقی و غربی تالاب یکسان شده است. براساس نقشه های استخراج شده به علت سله بستن کف تالاب از شدت غبارخیزی تالاب کاسته شده و همچنین خشکی شدن پوشش گیاهی یکی از علل افزایش غبارخیزی منطقه در سال های اخیر بوده است.

هامون جازموریان، گردوغبار، تصاویر ماهواره ای، AOD، NDVI