پروین گلی زاده - دانشیار گروه زبان وادبیات فارسی دانشگاه شهید چمران اهواز
سعید باجووند - دانشجوی دکترای زبان وادبیات فارسی پردیس دانشگاه شهیدچمران اهواز

مقدمه: دریک تقسیم بندی محتوایی ادبیات رابه انواع زیر تقسیم کرده اند :حماسی ،غنایی،تعلیمی،نمایشی . دراین تقسیم بندی کلی که شامل تمام آثار ادبی جهان می شود ، معیار ومالک تشخیص وتعیین انواع ادبی ، محتوا ودرونمایه ی آثارادبی می باشد . در این تقسیم بندی اساسا تفاوتی میان ساختار آثار وجود ندارد وهر اثرادبی با هرگونه ساختاری می تواند درحوزه ی یکی از این انواع ادبی قرارگیرد .شاهنامه ی فردوسی به عنوان یکی از برترین آثار حماسی جهان در خود داستان ها وروایاتی دارد که از هر نظر شایسته ی مطالعه وپژوهش اند . این داستان ها چه از نظر ساختار وچه از نظر محتوا ، گنجینه هایی هستند که باعث غنای ادبیات فارسی شده اند . داستان نبرد سهراب و گردآفرید ، یکی از این داستان هاست که در این مقاله سعی شده است نگاهی دوباره به آن انداخته شود و ویژگی های ساختاری ومحتوایی آن بازکاوی گردد . روش کار: این پژوهش از نظر هدف کاربردی و از نظر شیوه ی پژوهش، توصیفی، تحلیلی میباشد. به این صورت که موضوع از طریق مطالعات کتابخانه ای نظیر کتابها، مجالت، بررسی اسناد و مدارک، منابع پژوهشی الکترونیکی مانند اینترنت و غیره، مورد بررسی قرار گرفته واسناد ومدارک مرتبط جمع آوری گردیده است. بحث و نتیجه گیری: حماسه درذهن ایرانیان به خاطر اشتمال برتوصیف پهلوانی هاو رشاد ت های پهلوانان،جایگاه ویژه ای داشته ودارد. شاهنامه ی حکیم طوس بدون تردیدیکی ازشاهکارهای حماسی جهان است.ساختاربه هم تنیده واستوارشاهنامه نشان دهنده ی طراحی بی نظیراین شاهکارادبی جهان است.ساختارشاهنامه به واسطه ی انتخاب درست ومتناسب واژگان،آهنگ،لحن کالم وتناسب های دیگر ، ازجمله تقابل و آشنایی زدایی های شگرف،به گونه ای ست که هر مخاطبی را تحت تاثیر قرارمی دهد. نوع ادبی حماسه ازدیربازمورداقبال عموم مردم جهان بوده است.مردم ایران به واسطه ی تمدن باشکوه خود، نسبت به حفظ وانتقال روایت های اسطوره ای وحماسی خود،اهتمام ویژه ای داشته اند .داستان نبرد سهراب وگرد آفرید از چند جهت قابل بررسی ومطالعه است . در این داستان سهراب به عنوان جوانی نوخاسته با نیروی جوانی خویش به ایران حمله ور می شود . ویژگی های رفتاری او در این داستان بیشتر وبهتر نمایان می گردد . گرد آفرید ، پهلوان بانوی ایران در مقابل سهراب می ایستد وبا او مبارزه می کند واگر چه شکست می خورد اما باحیله وچاره گری از دست سهراب می گریزد وجان سالم به در می برد . صحنه ی مبارزه ی این دو پهلوان اطراف دژ سپید است که ویژگی های آن در داستان آمده است .

شاهنامه ،حماسه، سهراب ،گردآفرید