بتول مهدوی - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه مازندران
مهشید روحی جویباری - دانشجوی کارشناسی ارشد رشته زبان و ادبیات فارسی دانشگاه مازندران

علی رغم نظریه باختین که چندصدایی را منحصر به ژانر رمان می دانست و در دیگر انواع ادبی ظرفیت چندصدایی و چندشخصیتی را نمی دید، طنز یکی از گونه هایی است، که بیشترین استعداد را در براندازی تک صدایی و به سخره گرفتن تک آوایی و بازتاب صداهای گوناگون دارد. رضا رفیع از نویسندگان و شاعران طنزپرداز معاصر، در آثارش از این ظرفیت بهره جسته و به گونه ای می توان برخی از طنزها ی او را درجهت محو مرزبندیهایی که در حوزه ی فرهنگ سنتی و دینی قابل تعریف است دانست. این جستار که به شیوه ی توصیفی – تحلیلی و برای نخستین بار انجام پذیرفته در پی آنست، که ضمن مرور ویژگیهای کارناوالیته باختین دو قطعه از اشعار رفیع را بارویکرد کارناوالی مورد بررسی قرار دهد. رفیع با طنزی شیرین و غیرگزنده و باخلق محیطی براندازنده و سیال و شاد، جدیت صداهای سرکوبگر ومقتدر را به چالش کشیده و به نوعی تمایزات و مرزبندیها را در آستانه ویرانی قرار داده است. دستاورد پژوهش حاکی از آن است که رفیع در شعر مامور و محجور بر نگاه مسلط تعصبات و نگرشهای عوامانه از دین و در شعر درست و غلط بر تک آوایی فرهنگ مردسالار سنتی در نظام خانواده تاخته و بر دو هنجار ستبر و مسلط جامعه شکافی عمیق ایجاد کرده است.

رضا رفیع، کارناوال،شعر مامور و محجور، شعردرست و غلط، گفتمان چندصدایی.