محمداکبر سپاهی - استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه ولایت ایرانشهر

در این نوشتار منتخبی از واژهای فارسی عربی شده را از کتابی به همین نام از نویسندهای عراقی به نام السید ادی شیر، رئیس اسقف های کلدانی)1915-1867م.( نقل کرده ایم. در روزگار ما، بسیاری از واژه های این کتاب هم در فارسی نو به کار میروند و هم در زبانها و گویش های ایرانی اما برخی دیگر امروزه در زبان فارسی وجود ندارند ولی در گویشهای ایرانی دیگر و از آن جمله، بلوچی همچنان استفاده میشوند. بسا واژه هایی که در متون عربی نظیر کتاب مذکور به عنوان لغاتی فارسی معرفی شده اند امارد آنها را نه در فارسی که در گویشهای ایرانی جستجو کرد. به نظر میرسد فارسی در این مواقع به معنی ایرانی باشد، نه زبانی فارسی معهود و نه منسوب به استان فارس. بلوچی نیز یکی از زبانهای ایرانی نو است که بسیاری از ویژگیهای باستانی خانواده زبانهای ایرانی را حفظ کرده است و از این لحاظ، زبانی بسیار محافظه کار به شمار میرود، بنابراین کوشیده ایم رد واژه های ایرانی معرب منقول در این کتاب را در بلوچی بیابیم. نگارنده، خود گویشور بلوچی است و برای واژه های بلوچی، از مصاحبه با گویشوران دیگر، فرهنگهای بلوچی-بلوچی سیدگنج و فرهنگ بلوچی-فارسی دکتر عبدالغفور جهاندیده و در آخر از شم زبانی خود استفاده کرده است.

معرب، فارسی، بلوچی، ابدل،ا ادی شیر