هدیه تقوی - استادیار گروه تاریخ دانشگاه الزهرا

بعثت رسول اکرم(ص) به ارائه گفتمان توحیدی انجامید که در اساس و بنیان با گفتمان بت­پرستی رایج و هژمونی شده در جامعه عرب قبل از اسلام متفاوت بود. عدم سنخیت و همگرایی گفتمان های مذکور در جامعه مکی، زمینه­ های تقابل گفتمانی آنان را در ابعاد گفتاری و عملی بالا برد. مقاله پیش رو قصد دارد تقابل گفتمانی سران قریش با پیامبر(ص) را در شیوه­ های گفتاری مورد تحلیل قرار داده و به این پرسش ­ها پاسخ دهد که تقابل گفتمان توحیدی و بت­پرستی در شیوه ­های گفتاری سران قریش با پیامبر(ص) چگونه بود و چه تاثیری بر اشاعه و هژمونی گفتمان توحیدی گذاشت تبیین پرسش­ های مذکور با استفاده از نظریه تحلیل گفتمان ارنستو لکلوئو و شنتال موفه که گفتمان را فراتر از ابعاد زبانشناسی در عرصه ­های سیاسی، فرهنگی و اجتماعی مطرح کرده­اند، امکان پذیر است. یافته­ های پژوهش نشان می­دهد که گفتمان توحیدی برای اشاعه و تثبیت معنا و گفتمان شرک برای بقاء و تداوم، به تقابل پرداختند که در نتیجه آن گفتمان توحیدی با بهره ­گیری از فضای رقابت گفتمانی و شکستن ساختار گفتمان شرک به بستر سازی مناسب جهت هژمونیک کردن گفتمان خود مبادرت ورزید.     

تقابل گفتمان, شیوه ­های گفتاری, سران قریش, پیامبر(ص), لکلوئووموفه