دگرگونی ساختار اداری و اجتماعی ملایر از زوال ایلخانان تا سقوط صفویه

      منازعات مداوم ایران با عثمانی و برآمدن سلسله زندیه از ملایر، جایگاه قلمرو علیشکر را در سرنوشت تاریخی ایران برجسته نموده است. یکی از نواحی قلمرو، ملایر است که با توجه به نزدیکی­اش به مرکز قلمرو علیشکر، همچنین واقع بودن بر سر راه­های ارتباطی شرق و غرب کشور به ویژه راه عتبات، در تحولات تاریخی نقشی قابل توجه داشته است. به رغم کمبود داده­های تاریخی، این مقاله درصدد است تا ضمن معرفی اماکن جغرافیایی، به تبیین چگونگی دگرگونی در وضعیت اداری، فرهنگی، اجتماعی و نظامی ملایر، نتایج و عوامل موثر برآن بپردازد. این مقاله نشان می­دهد که در نتیجه فقدان شهر بزرگ، منطقه ملایر بعد از زوال ایلخانان، به لحاظ اداری، به عنوان بخشی از قلمرو علیشکرتابع همدان بوده است. موقعیت ارتباطی مناسب منطقه و افتتاح راه عتبات و عبور آن از ملایر در عهد صفویه، تراکم و تجمع ایلات قزلباش در منطقه، دشت ملایر را به عنوان یکی از مهم ترین مراکز پشتیبانی از مرزها در برابر تجاوز لشکریان عثمانی در عهد صفویه درآورده و مقدمات ظهور یک بافت قدرتمند ایلی نظامی را در آنجا فراهم ساخت.

Keywords:

صفویه , قلمرو علیشکر , ملایر , ساختار اداری , اوضاع اجتماعی و اقتصادی