سیمین فصیحی
فریده فرزی

  بحران جهانی 1929 م (1308 ه.ش) اقتصاد بسیاری از کشورها را تحت تاثیر قرار داد؛ اما تاثیر آن بر اقتصاد کشورهای جهان سوم و حاشیه­ای که بیشتر به تولید مواد خام صادراتی می پرداختند، به مراتب بیشتر از کشورهای صنعتی و پیشرفته بود. در مقطع زمانی مورد بحث، به دلیل ضعف در ساختار اقتصادی، سنتی بودن اقتصاد و نداشتن صنایع پیشرفته در داخل، ایران به صورت یکی از تولیدکنندگان مواد خام صادراتی کشورهای اروپایی عمل می کرد. یکی از مهم­ترین کالاهای خام صادراتی ایران تریاک بود که درآمد حاصل از صادرات آن برای اقتصاد ایران بسیار اهمیت داشت و هرگونه مشکل و وقفه­ای در امر صادرات آن دولت را با مشکل مواجه می کرد و به چاره اندیشی وامی­داشت.   در این پژوهش، با استفاده از روش تحلیلی و با تکیه بر اسناد منتشرنشده، روزنامه ها و نشریات دوره ی پهلوی اول، تاثیر بحران جهانی سال 1929 بر تجارت تریاک در ایران و اقدامات دولت در واکنش به این بحران عظیم جهانی را بررسی می کنیم. دستاوردهای پژوهش نشان دهنده ی تاثیرپذیری اقتصاد وابسته و حاشیه­ای ایران از تحولات اقتصادی بازارهای خارجی است؛ بنابراین می­توانیم بگوییم که ایران باوجود داشتن اقتصاد حاشیه­ای، متحمل خسارت زیادی شد؛ زیرا تریاک یکی از مهم­ترین کالاهای صادراتی کشور در مقطع زمانی موردنظر بود و بحران می­توانست کاهش قیمت، کاهش صادرات در بازارهای جهانی و درنتیجه کسری درآمد حاصل ­از صادرات تریاک را برای اقتصاد ایران به دنبال داشته باشد. 

رضا شاه, اقتصاد, تریاک, بحران جهانی