بررسی ساختاری نماد در ادبیات عاشورایی

سوگینه(تراژدی) شهادت امام حسین(ع) و یارانش در محرم سال 61 هجری صورت پذیرفت. نپذیرفتن بیعت با یزید، بهانه ای شد تا مخالفان اهل بیت، این کار شنیع را انجام دهند. این واقعه تلخ، در بدو امر، موجی از اندوه را در شهرهای مهمی چون مکه، مدینه و کوفه به وجود آورد که به تدریج دامنه آن وسیع و تمام کشورهای اسلامی را در برگرفت؛ به طوری­که زنده نگاه­داشتن این تراژدی وارد فرهنگ مسلمانان و به­ویژه شیعیان گردید. شیعیان سراسر جهان در طول تاریخ برای حفظ و زنده نگاه­داشتن این واقعه حزین، در عزاداری خود از نمادهایی استفاده کردند که با گذشت زمان در قالب آئین­های ویژه در محرم و صفر برگزار می گردد. تنوع و فراوانی این نمادها، گویای تاثیر عمیقی است که فاجعه عاشورا در فرهنگ شیعیان از خود به جای گذارده است. این نمادها در فرهنگ­های مختلف کشورهای اسلامی، اسامی متفاوتی دارند. علل و چگونگی به­کارگیری نمادهای عزاداری در کشورهای مختلف اسلامی، به­ویژه آسیب شناسی این نمادها از حیث تاثیر منفی که بر اصل هدف امام حسین(ع) از قیام خود گذاشته است، موضوع اصلی این مقاله است. در این نوشتار به جایگاه نمادین عناصر مادی و غیرمادی این نهضت معنوی اشاره می شود. بنیاد مقاله بر پایه پژوهش توصیفی-کتابخانه ای استوار است. ضمن معرفی نمادهای عاشورایی، به آفت هایی که سبب وهن و یا انحراف سوگواره های مذهبی می گردد، نیز اشاره می شود و در پایان و در قالب نتیجه گیری، پیش نهادهایی ارایه می­گردد.

Keywords:

ادبیات عاشورایی , امام حسین(ع) , عزاداری , نماد , شعر مقاومت