سید علی حسینی - دانشیار فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشگاه امام صادق(ع)، تهران، ایران
مهدی عرفانیان - دانشجوی دکتری فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

مرتع­ها و گیاهان مرتعی از سودمندترین و زیباترین جلوه­ها و اعضای پیکره هوشمند طبیعت­اند که بسیاری از نیازهای آدمی را برآورده می­سازند. آن ها از سویی در زمره مهم ترین عوامل حفاظت از خاک قرار دارند و از سوی دیگر موجب سرسبزی، بهجت آفرینی و نشاط و شادابی پوشش برای آدمیان هستند و زمینه انبارش باران را در سفره­های زیرزمینی فراهم می­آورند. یکی از مسائل مهمی که در فقه در زمینه مراتع وجود دارد، مالکیت این ثروت­های خدادادی و احکام فقهی واگذاری آن هاست. دستاوردهای این پژوهش که به روش توصیفی – تحلیلی صورت گرفته حکایت از آن دارد که مراتع جزء انفال محسوب می شوند و از مباحات عامه و یا از مشترکات نمی­باشند. بر این اساس، بنا بر ادله مطلقه بودن ولایت فقیه، ولی­فقیه می­تواند با توجه به دو ملاک عدالت و مصلحت، مراتع را به دیگران واگذار نماید.

انفال, مالکیت, مباحات عامه, مرتع, مصلحت