واکاوی ادله اثبات ضمان منافع مستوفات در فقه و حقوق امامیه
عنوان مقاله: واکاوی ادله اثبات ضمان منافع مستوفات در فقه و حقوق امامیه
شناسه ملی مقاله: JR_FIGH-7-13_006
منتشر شده در شماره 13 دوره 7 فصل در سال 1397
شناسه ملی مقاله: JR_FIGH-7-13_006
منتشر شده در شماره 13 دوره 7 فصل در سال 1397
مشخصات نویسندگان مقاله:
ابوالفضل علیشاهی - دانشیار گروه الهبات، دانشگاه یاسوج، یاسوج، ایران
مهدی سعیدی - دانشجوی دکتری فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشگاه یاسوج، یاسوج، ایران
خلاصه مقاله:
ابوالفضل علیشاهی - دانشیار گروه الهبات، دانشگاه یاسوج، یاسوج، ایران
مهدی سعیدی - دانشجوی دکتری فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشگاه یاسوج، یاسوج، ایران
منافع مستوفات، منافعی هستند که شخص، پس از دستیابی بر مال دیگری، از آن بهره میبرد. در فقه اسلامی راجع به ضمان اعیان اتفاق نظر وجود دارد اما نسبت به ضمان منافع، دوگانگی وجود دارد که آیا منافع مانند اعیان در زمره اموال به حساب می آیند بیشتر فقها، منافع را مال انگاشتهاند، چراکه تعریف مال بر منافع نیز صدق می نماید و اصولا مقصود از اموال منافع آن ها است و وجه معتبرى براى اختصاص مال به اعیان وجود ندارد، چنان که عرف و لغت آن را اعم از عین و منفعت می داند. برخی به انگیزه اینکه منافع وجود مادی و محسوس ندارند، در شمول مال بر منفعت تردید نموده اند. طرفداران انگاره نخست نیز بر دو نگرش هستند. گروهی که اکثریت را تشکیل می دهند با ادله ای از قبیل قواعد فقهی اتلاف و ضمان ید و بنای عقلا، منافع مستوفات را مورد ضمان دانسته اند وانگهی نگره اقلیت که منتسب به ابن حمزه است با تمسک به قاعده الخراج بالضمان، منافع مستوفات را مورد ضمان نمی داند. اگرچه ادله موافقان، از اعتبار کافی برای اثبات ضمان برخوردار است اما مورد نقض و ابرام هایی نیز واقع گردیده، آنچه که در این زمینه بدون ایراد به نظر میرسد استناد به بنای عقلا است که متضمن ثبوت ضمان در منافع مستوفات است. از سوی دیگر، برخی فقها فقط مواردی چند را مد نظر قراردادهاند، ولی در این مقاله سعی گردیده وسعت و دامنه ادله به برخی مبانی دیگر نیز گسترانیده شود به گونهای که دیدگاهی جامع در این زمینه باشد.
کلمات کلیدی: ضمان, منافع, مال, مستوفات, فقه, قانون مدنی
صفحه اختصاصی مقاله و دریافت فایل کامل: https://civilica.com/doc/896031/