مهدی عباس زاده - کارشناسی ارشد آگرواکولوژی، دانشگاه آزاد اسلامی مشهد و کارشناس مسئول تغذیه گیاهی سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی.
امیر سالاری - استادیار، عضو هیات علمی گروه تولیدات گیاهی دانشکده کشاورزی و پژوهشکده زعفران، دانشگاه تربت حیدریه
حمید روحانی - دانشجوی سابق کارشناسی ارشد رشته علوم مرتعداری دانشگاه تربت حیدریه و مسئول زراعت مدیریت جهاد کشاورزی شهرستان گناباد.

شناخت منابع سرزمین به منظور استفاده بهینه از آن و متناسب با توان تولید هر زمین، گام مهمی در دستیابی به توسعه پایدار با حفظ نظام اکولوژیکی به شمار می رود. هدف از این مطالعه تعیین تناسب کیفی، کمی و اقتصادی اراضی تربت حیدریه (جلگه رخ) خراسان رضوی برای محصولات گندم (Triticum aestivum) و زعفران (Crocus sativus) می باشد. بدین منظور مشخصات اقلیمی و خصوصیات خاک منطقه با نیازهای هر محصول مقایسه گردیده و با بهره گیری از روش فائو و بر اساس روش پارامتریک (ریشه دوم) کالوگیره و سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) تناسب کیفی اراضی تعیین گردید. ارزیابی کمی بر اساس میزان عملکرد واقعی در هر واحد اراضی و ارزیابی اقتصادی بر اساس سود ناخالص در واحد سطح انجام گردید. نتایج تناسب کیفی نشان داد علی رغم آن که درمنطقه شاخص اقلیم و پتانسیل تولید محصولات بالاتر بوده ولی به دلیل محدودیت ویژگی های خاکی، تناسب کیفی ارضی متوسط (S2) می باشد. این محدودیت برای زعفران بیشتر است. مقایسه تناسب کیفی و کمی نشان داد که عموما کلاس تناسب کمی برابر یا بالاتر است، خصوصا این تفاوت در محصول زعفران بیشتر مشهود است. نتایج تناسب اقتصادی نیز بیانگر آن است که محصول زعفران در مقایسه با گندم سودآورتر بوده ولی به دلیل محدودیت های خاک امکان توسعه کشت این محصول در منطقه با محدودیت مواجه است. به طوری که در برخی از واحدهای اراضی اساسا کشت این محصول توصیه نمی گردد. با توجه به پتانسیل تولید بالای گندم برابر 12260 کیلو گرم در هکتار کشت این محصول با درجات مختلف تناسب توصیه می گردد. به نظر می رسد با اقدامات اصلاحی و بهبود خواص فیزیکی خاک، امکان افزایش راندمان تولید را در اکثر واحدها مقدور خواهد بود.

توان تولید, خراسان رضوی, روش پارامتریک کالوگیره