پژوهشی پیرامون تاثیر تزاحم اخلاقی بر تحقق گفتمان عدالت

مفاهیم مرتبط با اخلاق و عدالت از آموزه های مهم معارف قرآن کریم است چراکه قرآن کریم خود را کتاب هدایت بشر معرفی نموده است و اخلاق و عدالت منتج از فضایل اخلاقی یکی از بنیادی ترین وجوه هدایت است. سیرهی ائمه اطهار که پیروان حقیقی قرآن کریم هستند نیز بر این امر تاکید دارد که عدالت و اخلاق ارتباط مستقیمی با یکدیگر دارند و اخلاق قادر است زمینه و شرایط اجتماعی جامعه را در سایه ی عمل به قرآن و سیره ی اهل بیت، به گونه ای رقم بزند که انسان بتواند با اعتصام به این دو گوهر گرانبها، به رشد اخلاقی رسیده و جامعه در سایه ی آن به عدالت اجتماعی نایل شود. بر همین اساس و به دلیل محدودیت جستار، این پژوهش با روش تحلیلی سامان یافته تنها به بررسی میزان تاثیر یکی از مقوله های اخلاق که تزاحم نام دارد بر عدالت پرداخته است و نتایج ذیل را حاصل نموده است: الف) اگر امور اخلاقی باهم تزاحم داشت لازم است کار مهمتر، مفیدتر، جامع تر، کاملتر و کارآمدتر انجام شود و اگر با اجرای عدالت تزاحم دچار تزاحم گردید آنچه برای اجتماع بهتر و مفیدتر باشد باید انجام گردد. ب) بر مسلمان لازم است که گونه های تزاحم اخلاقی را شناخته و بحث دین درباره - ی هریک را بداند تا بر این اساس بتواند در مقام داوری و قضاوت عادلانه قرار گیرد و یا حداقل تکلیف خود را در هنگام تزاحم میان عدالت و ناعدالتی بداند. ج) در مواردی ممکن است تزاحمات اخلاقی منجر به بحرانی اجتماعی شده و در تقابل با عدالت قرار گیرد؛ در این صورت لازم است ابتدا مسئله اصلی شناخته شده و در مرحله بعد یکی از سه اولویت: جمع، ترجیح و یا ترک تزاحم را برگزیند.

Keywords:

عدالت , تزاحم اخلاقی , عدالت اجتماعی , آموزه های اهل بیت (ع).