حیدر لطفی - دانشیار جغرافیای سیاسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد گرمسار
علی کرمی - دکترای مطالعات اروپای دانشگاه تهران
محمد فراهانی - دانشجوی کارشناسی ارشد حقوق جزا و جرمشناسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد گرمسار

از 164,8 میلیون هکتار مساحت ایران، در حدود 34 میلیون هکتار را بیابانها، کویرها و شنزارها و در حدود 16 میلیون هکتار را مراتع فقیر کویری اشغال نموده اند که حدود 30 درصد از مساحت کل کشور می شود که این مساحت در 18 استان کشور پخش شده است . یک پنجم مساحت ایران را کویر و بیابان تشکیل میدهد و بیش از یک میلیون اثر تاریخی کشور در مسیر آنها قرار گرفته است. علیرغم این پتانسیل، گردشگری کویری در ایران ظهور چندانی نداشته است. در این میان استان سمنان را میتوان مهد گردشگری کویری دانست چرا که دارای چهار منطقه اصلی شامل خارتوران، طرود، ریگ جن و پارک ملی کویر در حاشیه شمالی دشت کویر کشور است. مهمترین مسئله در بحث شکوفایی گردشگری کویری مدیریت و برنامهریزی زیرساختهاست. سوال اصلی مقاله حاضر این است که چرا ایران و به ویژه استان سمنان علی رغم داشتن پتانسیلهای بی نظیر گردشگری کویری در زمینه رونق این نوع گردشگری چندان موفق نبوده است فرضیه ای را که برای پاسخگویی به سوال اصلی فوق در صدد تحلیل و بررسی آن در استان سمنان برآمدهایم این است که زیرساختهای گردشگری کویری از جمله مسیر نامناسب و نبود امکانات اولیه از جمله سرویسهای بهداشتی، تابلوهای راهنمایی، علائم و سطلهای زباله و امکانات رفاهی و اقامتی در مناطق کویری ضعیف و حتی مفقود است که این مسئله بر برنامه ریزیهای گردشگران برای سفر به این مناطق تاثیر منفی و مخرب داشته است. نتایج این مقاله نشان میدهد که زیرساختهای گردشگری در مناطق کویری استان سمنان با هدف جذب گردشگر و برنامه ریزی گردشگری نگریسته نشده اند و در این شرایط تنها کویر نوردان حرفهای و نه گردشگران معمولی میتوانند به این مناطق سفر نمایند و بازدید از این مناطق تنها محدود به حاشیه جاده های عبوری و روستاهای مسکونی شده است. با توجه به این مقدمه در این مقاله سعی خواهد شد با استفاده از مقالات علمی و پژوهشی و آمارهای منتشره درباره مناطق گردشگری کویری در ایران و استان سمنان به تحلیل و بررسی شکوفایی و فعلیت گردشگری کویری در ایران و به ویژه استان سمنان با وجود پتانسیلهای بینظیر در این زمینه بپردازیم.

کویر، گردشگری کویری، سمنان، زیرساخت، برنامه ریزی گردشگری