مروری بر اثرات مخرب فرمالدئید بر ساختار بافت شناسی بیضه

فرمالدئید یک ترکیب طبیعی سلول های پستانداران می باشد که در سلول به دی اکسید کربن متابولیزه می شود. این ماده یک گاز بی رنگ می باشد و بعنوان یک نگهدارنده در تولیدات صنعتی نیز استفاده می شود (1). مطالعات نشان می دهد که میزان تماس با فرمالدئید در بعضی مشاغل مثل کارکنان آزمایشگاه تشریح، کارخانجات صنایع پلیمری و تولید دارو در حد بالایی قرار دارد (2). فرمالدئید از راه پوست، لوله گوارش و مخاط تنفسی جذب میشود و موجب تحریک پوست، چشم و مخاط تنفسی می شود. مطالعات مختلفی اثرات سمی این ماده را بر بافتهای مختلف بدن از جمله سیستم عصبی، گوارشی، تنفسی و گردش خون ثابت کرده است. این مطالعات اثرات موتاژنیک، کارسینوژنیک و امبریوتوکسیک برای این ماده نیز گزارش کرده اند. مطالعات متعددی اثرات این ماده را بر بافت بیضه و اسپرم ها گزارش نموده اند. فرمالدئید می تواند کانالیزه شدن لوله هایمنی ساز و روند اسپرماتوژنز را تحت تاثیر قرار دهد (3). فرمالدئید باعث کاهش در وزن بیضه و اپیدیدیم و کاهش تحرک اسپرم ها می شود.آتروفی لوله های اسپرمساز و کاهش وزن بیضه ها و افزایش تعداد اسپرمهای غیر طبیعی از دیگر اثرات این ماده بر بافت بیضه می باشد. دژنراسیون لوله های منی ساز و تغییرات در بافت بینابینی آنها شامل کروماتولیز و مرگ سلولی در هسته برخی از سلول های لیدیگ، بیرنگ شدن سلول های لیدیگ و کاهش گرانولهای ترشحی از دیگر اثرات گزارش شده اثر فرمالدئید می باشند . کاهش حجم عروق بافت بیضه نیز از اثرات این ماده می باشد . این ماده از بین رفتن نظم سلولی در لوله های اسپرمساز، آتروفی لوله های اسپرمساز و دژنره شدن و کاهش درصد اسپرم ها با تحرک پیشرونده را سبب می گردد . فرمالدئید می تواند با تغییر در پارامترهای طبیعی اسپرم، کیفییت اسپرم را کاهش دهد (4) (5) . این ترکیب شیمیایی با تاثیرگذاری بر واکنش های آنزیمی ارگانل های سلولی می تواند اثرات ژنو توکسیک نیز از خود نشان بدهد (6).

Keywords:

فرمالدئید , بیضه , تغییرات بافتی