سارا عرب خزائلی - دانشجوی کارشناسی ارشد معماری دانشگاه کاشان
مریم سجادی - دانشجوی کارشناسی ارشد معماری دانشگاه کاشان

تناسبات از دیرباز در معماری ایران و جهان نقش بسزایی داشته است. استفاده از ریاضیات و هندسه برای ایجاد تناسبات و هماهنگی در بنا از جمله راهکارهایی بود که معماران گذشته در پی تلاش های فراوان به آن دست یافته اند. این علوم به همراه علوم نظری دیگر از جمله زیبایی شناسی، ایستایی و غیره وسیله هایی برای خلق آثار ماندگار در جهان بوده اند. هندسه و تناسبات مفاهیمی ریاضی هستند که در هنر و معماری بر رابطه ی میان اجزا با یکدیگر و با کل اثر دلالت می کنند از ابتدای خلقت بشر و آگاهی او نسبت به مسایل و محیط اطرافش، هندسه و تناسبات مطرح بوده و از دیرباز تاکنون مورد پژوهش و بررسی هنرمندان و دانشمندان گوناکون قرار گرفته است. این نوشتار در پی کشف قوانین هندسی بناهای ماندگاری در شمال و جنوب ایران که به منصه ی ظهور رسیده اند به شناسایی تئوری های مربوط به تناسبات و به طور خاص نظام پیمون در معماری ایران می پردازد و نمود این سیستم ها به ترتیب در عمارت دهدشتی و عمارت امیریه در استان بوشهر و خانه های فاضلی و آقاجان نسب مورد ارزیابی قرار می گیرد. در این مقاله ابتدا با بیان ویژگی ها و عناصر وابسته به پیمون به بررسی تناسبات در معماری ایرانی پرداخته و سپس این ویژگی ها و عناصر را در پیمون بازشوهای شمال و جنوب بررسی می کنیم و به میانگین سطوحی از هر جبهه از نما می رسیم. روش تحقیق از نوع تحقیق تحلیلی با انتخاب نمونه موردی از نمونه های موجود بر پایه نظام پیمون می باشد. روش جمع آوری اطلاعات از نوع کتابخانه ای و همچنین مشاهدات میدانی از نمونه های در دسترس انجام شده است.

تناسبات، هندسه، پیمون، بازشو