حمیدرضا کشاورزی میاندشتی - مدرس و کارشناس ارشد هنر اسلامی و طراح و پژوهشگر خط بنایی
بهمن فیزایی - استادیار دانشکده هنر و معماری، دانشگاه شیراز

اصول پایه ای طراحی خط بنایی (معقلی)، مبتنی بر شبکه هندسی زیزین و شکل مشخص است. در این تحقیق ترسیم شبکه هندسی متناسب با چارچوب، را اصل شبکه نامیده شده است. قصد این پژوهش کشف و رمزگشایی اصول هندسی خط بنایی و توضیح روشمند آن، به صورت بصری و گام به گام می باشد. این مقاله با استفاده از روش توصیفی تحلیلی و توسعه ای، از طریق مطالعه ی نمونه های اصیل خط بنایی انجام شده است، جمع آوری اطلاعات از طریق روش کتابخانه ای و مشاهدات میدانی است و برای تبیین هندسه ی مراحل گام به گام خط بنایی (معقلی)، از روش نگاشت ادراکی استفاده شده است. در این تحقیق نگارندگان سعی در پاسخ به این پرسش ها دارند: اصول مبنای هندسه ی آغازین خط بنایی چیست روند آموزش مدون گام به گام خط بنایی چگونه است یافته های تحقیق نشان دهنده این است که طراحی خط بنایی (معقلی)، از قواعدی مشابه پیروی می کند. اصول پایه ای طراحی خط بنایی (معقلی)، بر قاعده ی ترسیم بر شبکه هندسی و قاعده ی تعیین شکل و چارچوب مشخص است، که به آن اصل شبکه می گوییم و مجموعه ای از خطوط موازی است که بر حول محور مشخص و به موازات اضلاع چارچوب محدوده طراف خط بنایی، متناسب با زوایای این محدوده شکل گرفته است. در خط بنایی برای طراحی حروف و کلمات تنها مجازیم، رکن ها را در ردیف ها و ستون های فرد ترسیم کنیم تا طرح شکلی قاعده مند بیابد. عدم رعایت این اصل اثر را دچار خطاهای تناسب و تجمیع می کند.

خط بنایی، هندسه خط بنایی، اصل شبکه