جواد دیواندری - استادیار دانشکده هنر و معماری، دانشگاه کاشان
سهیلا احمدیان - دانشجوی کارشناسی ارشد معماری، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه کاشان

هندسه یکی از بنیان های هنر ومعماری سنتی ایران است که در سراسر آثار فاخر به جای مانده از گذشته، می توان نمودهایی از آن را مشاهده کرد. استفاده از ترسیمات هندسی در هنر و معماری ایران سابقه ای طولانی دارد. این مهم در معماری اهمیت بیشتری می یابد زیرا مبنای کار معمای ساختن است و برای ساختن لازم است از یک هندسه و نظم دقیق استفاده شود. نه تنها آثار معماری سنتی ایران از دوره باستان تا دوران اسلامی از هندسه بهره برده اند، معماری معاصر ایران نیز خود را پایبند به این اصول معرفی می کند. در این مقاله با نگاهی تاریخی و روش تحلیلی سه دوره تاریخی برجسته هخامنشیان، اشکانیان و ساسانیان بررسی شده است. سعی شده تا نمونه ها بازگو کننده شیوه رایج دوران و در مواردی نشان دهنده دستیابی به پیشرفت هایی در زمینه هندسه کاربردی در معماری همچنین به بهترین شکل گویای علم هنرمندان به هندسه و بازتاب آن در هنر معماری آن دوران باشد. این مقاله بر آن است تا ضمن شناخت دقیق از عوامل هندسی موجود در معماری سنتی و ریشه های فکری و مبانی نظری آن، تجلی آن رادر آثار معماری معاصر (نمونه مرودی برج آزادی) مورد تجزیه و تحلیل قرار دهد. پرسش اصلی این پژوهش به شناخت اصول هندسی معماری ایرانی پیش از اسلام کدامند و تجلی این اصول در معماری معاصر ایران چگونه است دستاوردهای پژوهش نشان دهنده آن هستند که استفاه از نظم هندسی تقارن، مستطیل و مربع و دایره در پلان و نما و مدول و پیمون در نما و پلان، بیش از سایر مفاهیم هندسی معماری پیش از اسلم، در معماری معاصر برج آزادی مورد توجه قرار گرفته اند. علاوه بر آنکه بهره گیری از کهن الگوها و نقش نمایه های معماری ایرانی پیش از اسلام همواره موردنظر معماران معاصر بوده است.

هندسه، معماری معاصر، نقش نمایه های معماری پیش از اسلام، نظم هندسی