بررسی مروری جایگاه تربیت شهروندی، در برنامه های درسی رسمی نظام آموزش و پرورش ایران

مفهوم شهروندی در ادبیات علوم اجتماعی و تعلیم و تربیت از سابقه بسیار طولانی برخوردار است و متخصصین این علوم همواره در صدد بوده اند ابعاد و ماهیت این مفهوم را مورد بررسی قرار داده تا نحوه شکل گیری رفتار شهروندی را تبیین نمایند. تربیت شهروندی حوزه ای است که در دهه های اخیر در برنامه درسی اکثر کشور ها مورد توجه ویژه قرار گرفته و به یک عرصه پربار پژوهش تبدیل شده است.تربیت شهروندی تدارک فرصتهایی برای اشتغال دانش آموزان در تجارب معنادار یادگیری است، به گونه ای که به تسهیل رشد آنها به عنوان افراد متعهد و فعال اجتماعی و سیاسی بیانجامد. لذا در این پژوهش بر آن شدم از طریق بررسی پژوهش های مرتبط با موضوع این نوشتار،به بررسی و کنکاش درنظام آموزش و پرورش رسمی ایران، از منظر تربیت شهروندی بپردازیم. این مطالعه به روش کتابخانه ای و همچنین بصورت مروری بر متون وتحقیقات مرتبط در راستایتربیت شهروندی،از طریق سایت های google - magiran - irandoc - sid - iran medex ، مجلات پژوهشی و کتابچه خلاصه مقالات کنگره های داخلی مرتبط که در مجموع 21 منبع بود،انجام پذیرفت. نارسایی محتوایی متون درسی مبنی بر عدم پرداختن به مقوله تربیت شهروندی از حیث کیفیت یا به تعبیری نگاه نامطلوب محتوای برنامه درسی مدارس در توجه به مقوله تربیت شهروندی، نقش با اهمیت نهادهای اجتماعی در کنار نظام آموزشی در تربیت شهروندی،توفیق و مطلوبیت رویکرد پیشرفت گرا در برنامه درسی و در مقابل عدم مطلوبیت رویکرد محافظه کار در ساختار برنامه درسی در پرداختن به تربیت شهروندی.به دلیل نارسایی های کیفی برنامه های درسی در نظام آموزشی، نهادینه نشدن و سطحی نگری به ارزش های آموزشی و غفلت برنامه های درسی جهت آماده سازی دانش آموزان برای ورود به زندگی و جامعه پذیری،ضرورت دارد برای دستیابی به شرایط مناسب در خصوص وضعیت شهروندی،در آموزش و پرورش ایران،اقدامات پژوهشی معینی مد نظر قرار گیرد که از جمله مهم ترین آنها پرداختن به مولفه های شهروندی در ساختار و متن برنامه های درسی، ارزشیابی برنامه های درسی بر مبنای میزان پردازش آنها به مقوله تربیت شهروندی،تحلیل محتوای کتب درسی و همچنین توجه به ماهیت فعالیت ها و قوانین نظام آموزشی بطور اعم و روح و فضای حاکم بر مدارس به طور اخص می باشد.

Keywords:

تربیت شهروندی , برنامه درسی , آموزش و پرورش