آینده پژوهی در مرتعداری

این مطالعه سعی بر آن داشت تا عدم قطعیتها، پیشرانها و راهبردهای پایداری معیشت مرتعداری شناسایی گردد. به این منظور از مصاحبه عمیق با خبرگان(شامل اعضای هیئت علمی دانشگاه ها، کارشناسان تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی، کارشناسان مدیریت و اجرا از سازمان جنگلها مراتع و آبخیزداری و امور عشایر) استفاده شد. در این پژوهش از نمونه گیری هدفمند و گلوله برفی که مختص تحقیقات کیفی میباشد برای انتخاب نمونه ها استفاده شد. روایی مصاحبه ها مورد تایید قرار گرفته و برای تایید پایایی مصاحبه ها نیز از روش بازآزمایی استفاده شد. پیشرانهای کلان یا کلان روندها تعیین و عدم قطعیتها با رویکرد استیپ در 5دسته کلی قرار گرفت و نیروهای پیشران متناظر با عدم قطعیتها شناسایی و با سیر مراحل دلفی و کسب سطح توافق 75درصد بهعنوان پیشرانهای کارا استخراج گردیدند. نتایج نشان داد که در همه گروه ها عدم قطعیت وجود داشته و برنامه ریزی میبایست متناسب با آن انجام گیرد. بیشترین خوشه های عدم قطعیت در حوزه هایی مانند خدمات حمایتی، مدیریت طرح مرتعداری، توان تولید مراتع و پوشش گیاهی و منابع آب شناسایی گردید. در زمینه پیشرانها نیز عامل مدیریت (سیاسی -مدیریتی- قانونی) مهمترین پیشرانهای اثرگذار بر پایداری معیشت روستایی معرفی گردید. در خاتمه راهبردها با نظر نخبگان و فرایند دلفی تعیین و از میان راهبردهای محوری، 30راهبرد که دارای وزن اثرگذاری تقریبی 80درصد بودند منطبق با نظریه پارتو به عنوان سناریو محوری انتخاب و معرفی گردیدند. نتایج این پژوهش نشان داد که در برنامهریزی پایدار معیشت مرتعداری برای روستائیان و عشایر مهمترین ارکان مدیریت و قانون گذاری، اقتصاد منابع طبیعی و توان تولید مراتع میباشند. در کنار این موارد، ارکان انسانی، فرهنگی اجتماعی و زیرساختها نیز سهم خاص خود را دارند و پایداری معیشت مرتعداران زمانی حاصل میگردد که برنامه ها براساس سناریوهای دینامیک و فراگیر بنا گردند و علاوه بر ایجاد استراتژی های محوری در حوزه های اجتماعی، اقتصادی، علم و فناوری، محیط زیست و سیاست و قانونگذاری، راهبردهای اجرائی مدنظر قرار گرفته و با تامین نیازهای مبنایی زمینه پویایی و پایداری ایجاد گردد.

Keywords:

مرتعداری , عدم قطعیتها , پیشرانها , راهبردهای پایداری , معیشت پایدار.