محمدرضا دانش شهرکی - دانشجوی مقطع دکتری حقوق عمومی دانشگاه شیراز
محمدحسن امیرپوررستمی - دانشجوی مقطع کارشناسی ارشد حقوق دادرسی اداری دانشگاه علوم قضائی

مفهوم سرزمین، در یک سیر تطور تاریخی، تحولاتی متعدد و متفاوتی از حیث ماهیت و کارویژه داشته است. ابتداء اندیشمندان با تکیه بر ماهیت و کیفیت قلمروی دولت، در ساماندهی کامل و مطلوب آن از منظر تامین نیازهای مادی و معنوی اتباع آن دولت قرار داده بودند. اما در دوران معاصر، اندیشمندان متاخر، از سرزمین، پهنه ای سرزمینی را فهم مینمایند که با تکیه بر مفهوم مرز، شان حقوقی حاکمیت را صورتی سرزمینی میدهند. امروزه استقلال و حفظ تمامیت ارضی دولتها به عنوان یک اصل جهان شمول مورد توجه و پذیرش قواعد، عرف و دکترین قرار گرفته است. باید توجه داشت که بهرغم رواج تفکر عقیده محور (در برابر تفکر سرزمین محور) در حین تدوین و تصویب قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، که برخاسته از گرایش ها و ریشه های دینی و اندیشه های بنیانگذاران دولت و تصمیم گیران کلان آن بود؛ ضمن تاکید بر مرزهای فرهنگی جهان اسلام، اختصاص هفت اصل مستقل به مقوله قلمرو ملی و همچنین ضرورت حفظ و پاسداشت مرزها را میتوان از ویژگی های بارز تحول و تطور تفکر زمامداران نظام جدید دانست که زمینه ساز ساخت یک حکومت بر پایه ملت گردید. تغییرناپذیری مرزهای سرزمینی مگر با شرایط استثنایی نظیر اصلاحات جزئی با موافقت قوای سه گانه و مقام رهبری در نوع خود قابل توجه و تامل است زیرا بیانگر میزان اهتمام نظام اسلامی به صیانت از مرزهای سرزمینی است . در این مقاله با روش تحلیلی به بررسی قلمرو ملی و مرزهای ایران و همچنین زمینه تحول و تطور نظریه مرزهای عقیدتی به مرزهای سرزمینی می پردازیم.

قلمرو دولت، تمامیت ارضی، قانون اساسی ج.ا.ایران، مرزهای سرزمینی، مرزهای عقیدتی