شیما اطمینان قوچانی - کارشناسی ارشد, فقه و مبانی حقوق، واحد همدان، دانشگاه آزاد اسلامی، همدان، ایران

یکی از اصول اولیه و مسلم حقوفی جزایی که شرع مقدس اسلام بر آن تصریح نموده اصل قانون بودن جرائم و مجازات ها و یا همان قاعده قبح عقاب بلابیان است. و این قاعده از قواعد مسلم نزد فقیهان و اصولین به شمار می رود و در صدد بیان این معناست که هیج مجازاتی بدون وجود قانون قابل تصور نیست. مزایا و معایب این اصل در آثار حقوقدانان مطرح کشور مورد تحلیل و بررسی قرار گرفته است. بی شک وجود اصل همگام و مبتنی با قاعده قبح عقاب بلابیان و آیات و روایات متعدد در این زمینه تامین کننده حقوق شهروندان و نظم عمومی خواهد بود و رعایت این اصل در قوانین یک کشور از ملزومات پیشرفت حقوق کیفری آن کشور می باشد. در قانون جدید مجازات اسلامی اصل را به صراحت به آیین دادرسی کیفری، اقدامات تامینی و تربیتی و در مرحله اجرا نیز سرایت داده و قانون گذار ضمانت اجرای عدم رعایت اصل را نیز مد نظر قرار می دهد. ما در این نوشتار اصل قانونی بودن جرم و مجازات در اسلام و حقوق ایران را مورد توجه قرار می دهیم.

اصل قانونی بودن، جرایم، مجازات، قبح عقاب بلابیان، اصل اباحه